Ойлау — адамның шындықты тану процесі, ол ойлау әрекеттері арқылы жүзеге асады: талдау, синтез, пайымдау. Ойлаудың үш түрі бар:

Көрнекі-әрекеттік ойлау— заттармен, ойыншықтармен манипуляциялау арқылы тану.

Көрнекі-бейнелі ойлау— заттар мен құбылыстарды бейнелер арқылы тану.

Сөздік-логикалық ойлау— ұғымдар, сөздер, пайымдаулар арқылы тану.

Көрнекі-әрекеттік ойлау әсіресе кіші мектеп жасында қарқынды дамиды. Осы негізде күрделі ойлау түрі — көрнекі-бейнелі ойлау қалыптасады. Алты-жеті жасқа қарай сөздік-логикалық ойлау дамып, ұғымдарды қолдану мен түрлендірумен байланысты болады. Барлық ойлау түрлері бір-бірімен тығыз байланысты. Мысалы, тапсырмаларды шешкенде сөздік пайымдаулар жарқын бейнелерге сүйенеді.

Әртүрлі ойындар, құрастыру, мүсіндеу, сурет салу, оқу баланың ойлау қабілетін, салыстыру, себеп-салдар байланыстарын орнату, пайымдау дағдыларын дамытады. Егер арнайы ойындар мен жаттығулар жүргізілсе, ойлау қабілеті тез дамиды.

Ойлау көрсеткіштері 3-4 есе жақсарады. Ата-аналар балаларына үлкен көмек көрсете алады. Оқыту ең тиімді түрде, балаларға қызықты іс-әрекет түрі — ойын арқылы жүзеге асады. Ойынның басты артықшылығы — оның ішкі мотивациясы. Балалар ойнайды, себебі ойын процесі оларға ұнайды. Дамытушы ойындар оқу процесін қызықты етеді, қоршаған әлемге қызығушылық тудырады.

Ойлау қабілетін дамыту жүйелі түрде жүргізілуі тиіс. Ойлауды үйге барар жолда, серуенде немесе үй шаруаларын орындау кезінде дамытуға болады. Ең бастысы — оң эмоциялық көңіл-күйді қалыптастыру. Егер бала қандай да бір себеппен айналысқысы келмесе, сабақты кейінірек, қолайлы уақытта өткізіңіз.

Төменде балаңыздың ойлау қабілетін және тілін дамытуға көмектесетін кейбір ойын жаттығулары ұсынылған. Бұл жаттығуларды қызықты ойынға айналдыруға болады. Ойында сіз ереже қоя аласыз — дұрыс жауап үшін бала фишка немесе басқа сыйлық алады. Бұл ойынға қосымша қызығушылық тудырады.

«Ұшатын — ұшпайтын» ойыны

Ойынның барысы: Ата-ана балаға «ұшады» деген сөзді айтқанда ұшатын заттарды, «ұшпайды» дегенде ұшпайтын заттарды тез айтуын ұсынады.

«Желінетін — желінбейтін» ойыны

Бұл ойын алдыңғы ойынмен ұқсас жүргізіледі. Ата-ана «желінеді», «желінбейді» деген сөздерді айтады.

«Қайсысы ауыр?» ойыны

Мақсаты: балаларды заттардың суреттерін белгілі бір ретпен орналастыруға үйрету, заттардың сапасына қарай бағдарлану. Құрал-жабдық: келесі киімдердің суреттері бар карточкалар: қысқы және күзгі пальто, қысқы көйлек, жазғы көйлек, купальник; артқы жағында сәйкес ұзындықтағы жолақтар: ең ұзын — қысқы пальто, қысқалау — күзгі пальто, одан да қысқалау — қысқы көйлек және т.б.

Ұқсас ойындар: «Кім үлкенірек?», «Қайсысы жарқырайды?», «Қайсысы жылдам?», «Кім жылдам?»

«Карточкаларды орналастыр» ойыны

Мақсаты: логикалық ойлауды дамыту. Құрал-жабдық: тоғыз ұяшыққа бөлінген шаршы қағаз парағы; тоғыз суреттен тұратын табақша, оның үшеуі бірдей. Балаға суреттерді ұяшықтарға орналастыру ұсынылады, сонда қатарлар мен бағандарда екі бірдей сурет болмайды.

«Жұмбақ құра» ойыны

Мақсаты: тіл мен ойлауды дамыту. Құрал-жабдық: ойыншықтар мен балаға таныс заттар. Балаға затты көрсетпей, оны жұмбақ түрінде сипаттау ұсынылады. Жұмбақты шешкен адам жетекші болады.

«Кері айт» ойыны

Мақсаты: ойлау, назар аудару, сөздердің антонимдерін табу дағдыларын дамыту. Ата-ана балаға қарама-қарсы мәнді сөздерді атауын ұсынады, мысалы: үлкен — кіші. Мүмкін болатын жұптар:

Қуанышты — қайғылы, жылдам — баяу, бос — толы, жіңішке — қалың, ақылды — ақымақ, ауыр — жеңіл, қорқақ — батыл, қатты — жұмсақ, қыртысты — тегіс, еңбекқор — жалқау

Ойын «Сөз айт»
Балаға қандай да бір ұғымды білдіретін мүмкіндігінше көп сөз айтуын ұсыныңыз.

1.     Ағаштарды білдіретін сөздерді айт (қайың, қарағай, шырша, шетен, көктерек...)

2.     Үй жануарларын білдіретін сөздерді айт.

3.     Жабайы аңдарды білдіретін сөздерді айт.

4.     Көкөністерді білдіретін сөздерді айт.

5.     Жемістерді білдіретін сөздерді айт.

6.     Көліктің түрлерін білдіретін сөздерді айт.

7.     Спортқа қатысты сөздерді айт.

8.     Құрлықтағы көлік түрлерін білдіретін сөздерді айт.

Тапсырмаларды өз қалауыңыз бойынша өзгертуге болады. Егер бала қателесіп, дұрыс емес сөз айтса, оның қатесін талқылап, дұрысын түсіндіріп беру қажет.