«Қиын» жасөспірімдермен жұмыс істеуде

сынып жетекшілеріне ұсыныстар

 Жасөспірімдік даму кезеңінің ерекшеліктері:

• бала жеке басының еріндігін және тәуелсіздігін алуға ұмтылады;
• түрлі мүдделерді және өмірлік мақсаттарды өзіне қарастырады;
• алғашқы арманшыл-қиял қатынасын бастайды;
• өзің ересек адам ретінде сезунді үйренеді.

Жасөспіріммен қарым-қатынас жасай отыра есте сақтаңыз:

• жасөспіріммен әңгімені достық, қарапайым тілде бастау керек;
• жасөспіріммен қарым-қатынас кезіңде оған шынайы көңіл бөліңіз;
• жасөспірімді өзіне тартудың ең жақсы құралы оны есімімен айту;
• жасөспіріммен әңгімені онымен пікіріңіз сәйкес келетін сұрақтардан бастауыңыз керек;
• қарым-қатынас кезіңде өзіңіздің теңіңізбен сөйлесіп отырғандай болуға тырысыңыз;
• қарым-қатынас тізгінін өз қолыңызда ұстауға тырысыңыз;
• айналаңызға жасөспірімнің көзімен қарауды үйреңіңіз.

«Қиын» жасөспірімдермен жұмыс істей отыра, қажеттісі:

1. Ержетіп келе жатқан адамға оның құқықтарын және міндеттерін  (оған рұқсат берілген және қол жетімді) айқын қалыптастыру. Қабылданған «ойын ережелерін» ұстануды талап ету, оны өзінде ұстану. Қажетті емес дағдылардан арылу үшін, көптеген айлар қажеттігін есте сақтау және төзімді болу
2. Жанжал туған жағдайда кез-келген жолмен жеңіске жетуге ұмтылмау – біздің де көзқарасты өзгертуге құқығымыз бар, біз қателік жасаудан қорғалмағанбыз, бізде бір нарсені босатып алуымыз мүмкін.
3. Әдіс қолданып қана әрекет ету және ешқашанда тікелей шабуыл жасамау. Барлығын тыңдау сосын қолайлы сәт болғанда өз ойын, түзету жолдарының мүмкіндіктерін білдіру.Жасөспірімнің дұрыс емес көзқарасының себептерін ашу, осылайша оны дұрыс жолға салу, бағыт беру.
4. Өзіне-өзі сын айту, жасөспірім өзінің қиындықтары туралы бөлісетіндей сеніміне кіру.
5. Жасөспірімге қол сілтеп, одан күдер үзуге болмайды
6. Жасөспірімді қиын жағдайға қалдыруға болмайды. Күш көрсетіп жазалауға болмайды.
7. Жасөспірімнен бір нарсені талап етіп отыра, саудаласуға болмайды.
8. А.С.Макаренконың «біз адамды қаншалықты құрметтесек, оған біздің қоятын талабымызда соншалықты жоғары» деген принципін ұстануға тырысу.
9. Күле білу. Жасөспірімге оның мінезінің ерешеліктерін ашу
10. Жеке сұхбаттасу кезіңде жасөспірімнің өмірлік бағытын мақсатты түрде күшейту және олардың Мен деген мұратын дамыту.

Компьютердің адамға зиянды әсер етуі

Компьютер – егер онда көп отырып жұмыс істесе, ол денсаулыққа зиянды.

Компьютерді көп отыру зиянды екендігін бәрі біледі.

1.      Көзге

Компьютермен жұмыс кезіңде көзді жыпылықтату жиілігі төмендейді, соның салдарынан көз жасы сұйықтығының құрғауы болады, ол өз кезегіңде көзді құрғату ауруына шалдықтырады. Сондықтанда компьютермен 40 минуттан артық отырып жұмыс істеуге болмайды (егер ол жұмыс болса – онда арнайы тамшыларды қолданамыз). Ересектерде алыстан көрмеушілік дамиды (оны арнайы жаттығулар кешенінің көмегімен емделеді), ал балаларда алыстан көрмеушілік жасына қарай жылдам дамиды.

Ұсыныстар:

-       ескі мониторды жаңа заманғыға ауыстырыңыз;

-       көлеңкелер болмауы үшін, мониторды терезеге  90° бұрыңыз;

-       мониторға созылған қол деңгейінде қарау, ал оның үстіңгі бөлігі сіздің көз деңгейіңізде болуы керек;

-       әбір сағат сайын үзіліс жасау;

-       жаттығу: 15секунд жақын орналасқан затқа қарау, содан кейін 15 секунд алыс орналасқан затқа қарау.

2.      Омыртқа

Сіз ұзақ уақыт бойы бір қалыпта боласыз. Ол бұлшық еттің бір ғана топтарына жүктемелік салады және басқаларына әсер етпейді. Арқаның бұлшық еттеріне жүктемеліктің түспеуі оның бұзылуына әкеледі, соған байланысты омыртқа аралық дискілерде зат алмасу процессі бұзылады, ол өз кезегіңде остеохондроздың пайда болуына әкеледі. Отырған кезде жатқан немесе тұрған кезбен салыстырғанда, омыртқа аралық дискілерге көп салмақ түседі. Омыртқа аралық дискілердің жарығы (грыжа) пайда болады, оның салдарынан бас, буындар, ішкі мүшелер аурулары пайда болады. Сонымен қатар компьютерде компьютерде ұзақ отыру сколиозға әкеледі.

Ұсыныстар:

-       отыру қалыпын үнемі ауыстырып отыру;

-       гимнастика жасау, арқаның бұлшық еттерін дамыту.

3.      Қолдың шоғырлары

Қол білезіктерінің туннельді синдромы (қатты ауыру, саусақтардың ісінуі және жансыздануы). Қол шоғырлардың және саусақтардың бірқалыпты ұзақ уақыт бойы қимылы, сонымен қатар олардың дұрыс  қалыпта болмауы талшықтарды қоршап тұрған тамыр-жүйкелерінің шағын жарақттарының туындауына әкеледі, ол жүйкенің бастығырылуын тудырады. Ең алдымен бұлшық еттер шамадан тыс ұлғаяды, содан кейін жүйкені қысады.

Ұсыныстар:

-       1 минут бойы 5-6рет жұдырықты қысу және ашу;

-       бір жаққа және сосын екінші жаққа айналдырып қозғалту (1-2 минут);

-       қолды алға созу және саусақтарды 1-2минут қозғалту;

4.      Жалпы денсаулық

Жаман сымбат, иықтың жіңішкеруі, шүңірек алқым, ішкі мүшелердің жұмысының нашарлауы, селсоктық, ұмытшақтық, бір жұмысқа алаңдамай қарай алмау, үйлесімділіктің бұзылуы, иммунологиялық белсенділігі төмендейді.

Ұсыныстар:

Қозғалыс ол өмір. Болбыр, ауру, әлсіз затқа айналмау үшін, гимнастика жасауда жеткілікті.

5.      Несеп-жыныстық жүйе

Орындықта ұзақ уақыт отыру кезіңде орындық және адам денесі арасында жылу әсері туындайды, ол дене мүшелерінде, жамбас жанында қанның тоқырауына әкеледі, ол несеп-жыныстық жүйеге кері әсер етеді (кең таралған мәселе түрі – көтеу(гемморой).

Ұсыныстар:

Орынынан жиі тұру.

6.      Психика

Егер сізде:

-       көңіл-күйіңіз компьютерде отырғанда жақсы болса;

-       тоқтау мүмкін болмаса;

-       компьютерде отыру уақыт мөошеріңіз ұлғайса;

-       отбасы және жолдастарыңызды менсінбесеңіз;

-       компьютерде отырмаған кезде күйзелісті, ашуды сезіну;

-       жұмыспен немесе оқумен мәселелердің пайда болуы.

Қауіпті белгі болыр электрондық поштаны үнемі тексеруге тырысу, онлайнның келесі сеансына дәмелену, онлайнда болу уақытын ұлғайту.

Компьютердің сіздің психикаңызға әсер етуі, сізге неше тармақтың сәйкес келуіне байланысты.

Ұсыныстар:

-       компьютер – адамға көмектесу үшін жасалынған қондырғы екендігін ұмытпау;

-       шынайы әлемге жиі шығу;

-       түсіргіш күндері – ең бастысы дем алу, көшеде жүріп үйге жылдам жету және компьютерге отыруды ойламау;

-       ғаламтордан алынған сөз: «Ғаламтор жақындастырмайды. Ол жалғыздықтың шоғырлануы. Біз бірге сияқтымыз, бірақ әрқайсымыз жалғызбыз. Қарым-қатынас елесі, достық елесі, өмір елесі...».

Қорытынды: компьютер бізге қажет, бірақ денсаулықпен мәселе туындамас үшін тым болмаса әрбір 50 минутта үзіліс жасап отыру қажет, көз және барлық денег қажетті гимнастика жасау, үстелден жиі тұру, дене және психикалық денсаулықты қадағалау.

Сіздердің балаларыңыздың денсаулығы үшін, олардың компьютерді қолдануын қатаң бақылауға алу:

-       баланың компьютерде отыру уақытын шектеу;

-       баланың қандай ойын ойнайтындығын, қандай фильм көретіндігін, қандай  сайттарда отыратындығын бақылау;

-       баланы жақсыға үйрететін пайдалы командаларды орнату;

-       көзге арналған гимнастика өткізу;

-       қырағылықты дамытатын қарапайым ойындарды жиі ойнаңыздар;

-       құрдастарымен тіл табысу, олармен сөйлесу;

-       баланы әсіресе кішкентай балаларды компьютерде отырғызып қалдырмаңыздар, оған қандай ойын ойнау керектігін, қандай сайтта отыруға болатындығын түсіндіріңіз.

Тәртіптің бұзылуына әрекет ету тәсілдерін саралау