Мектептің дамыту бағдарламасы
Мазмұны
Кіріспе
1. Мектептің бастапқы жағдайы
1.1 Тұжырымдамалық идеялар және оның жүзеге асырылуы
1.2 Мәселелер, қиындықтар және шешімін таппаған сұрақтар
1.3 Мектептің мақсаттық бағдарламасы
2.Келешек экологиялық мәдениет мектебі ретіндегі үлгісі
2.1 Қойылған мақсатқа жетудегі басты құралы мектеп үлгісі
2.2Негізгі бағыт пен қызметтің қалыптасуы
3. Оқу жылдарындағы мектеп дамуының хронологиялық кезеңдері
3.1 №40 мектептің мақсаттық даму бағдарламасы
3.2Білім беру процесін жетілдіру
3.3 Ғылыми –зерттеу жұмысы
3.4ОТП ресурстық қамтамасыз етілуі
4. Болжанған нәтиже
5.ОТП тәжірибесінің бағдарлама жоспарына енуі
Кіріспе
№40 мектептің даму бағдарламасы осы білім беру ұйымы Концепциясының тәжірибе жүзіндегі құжаты болып табылады, өз кезегінде ҚР Президенті және Үкіметінің білім аймағындағы ғылыми материалдары мен құжаттық бағдарламалары талаптарына сай құрылған.
Бұл бәрінен бұрын:
- «2001-2020 жж арналған ҚР Мемлекттік білім беруді дамыту бағдарламасы»
- «Әлеуметтік –экономикалық модернизациялау- Қазақстан дамуының басты көрсеткіші» Ұлт көшбасшысы Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауынан (2012ж);
- «Қазақстанның әлеуметтік модернизациясы: Жалпыға бірдей еңбек қоғамына 20 қадам» Н.Ә.Назарбаев (2012ж);
- ҚР Тұңғыш Президенті интелектуалдық мектебінің концепциясы (2009ж);
- Қазақстан әлемдік дағдарыс шегінде: келешекке интелектуалды бөгеті Нұрсұлтан Назарбаев (2009ж);
ҚР Білім беру ұйымдарында тәрбие берудің кешенді бағдарламасы
(2011-2015жж.)
1. Мектептің бастапқы жағдайы
2010-2011 оқу жылдарының басында №40 мектеп жалпыға орта білім беретін типтік гимназия сыныптары бар, Мемелекттік Білім беру стандарына талаптарына сай дайындалған түлектермен қамтитын мемеке болып құрылған. (ГОСО 2010ж.).
Мектептің қалыптасуына оның орналасқан жері қалалық-ауылды мекені, бір жағынан білім беру қызметінің сапасына позитивті әсер етсе (педагогтардың кәсібилігі, қаладағы ЖОО орындарымен және ғалымдарымен тығыз қарым-қатынаста болуға т.с.с.), басқа қырынан қарағанда кейбір қала ортасынан оқшаулығы, кездесулерге, сыныптан тыс достастық ұжымдарымен және әлеуметтік маңызы бар топтармен бірігіп шаралар өткізуге кедергі болады.
Мектеп ұжымының өмірі бәрінен бұрын қалалық-ауылды қоршаған әлеуметтік ортаны, ауылдық оқушылар мен оның ата-аналарынан хабардар етеді.
Жалпы мектеп өзін әлеуметтік маңызы бар шараларды ұйымдастыруда, қатысуда жергілікті орта ретінде нұсқайды.
1.1.Тұжырымдамалық идеялар және оның жүзеге асырылуы
ҚР жаңа заман талабына сай мектебі білім берудің үш үлгісімен қаруланғаны белгілі:
- білім беру, нәтижеге бағытталу (ООР)
Нәтиже– бұл мектеп бітірушінің тұлға болып қалыптасуы, бұл бірһлім беру қызметінде оқушыдан алынған сапа. Бұл түпкі нәтижеге жұмыс жасайтын мектеп жүйесі.
Ашық білім берудің -(АБ), интернет арқылы ақпаратқа қол жеткізу, ол ақпараттық мәдениет тәрбиесі яғни ақпаратты таңдау икемділігі, бойына сіңіру және өз қызығушылығына, қоғамда қолдана білуі;
- Білім берудің тұрақты үлгісінің (ТД үшін ББ), мақсаты, ол болашақ буынның табиғат сыйын аялауға, қорғауға, келер ұрпаққа таза ауа, таза су, құнарлы жер сақтап қалуға, ақырына дейін құртуға жол бермеу;
№ 40 мектеп ұжымы өзінің білім берудегі даму жолына жетекші үлгі ретінде, басқа екі үлгінің траекториясының табиғилығын жоққа шығармай-ақ өз жолын таңдады.
Мектеп бітірушінің жеке тұлғасының үлгісі, және ашық білім беруді іске асырудағы принциптер де - қоғам мен экономикалық тұрақты даму заңы да бәріде экологиялық дүниетаны арқылы өткізіледі. Қазақстан білім беруінің қалған міндеттері де дәл осы дүниетаным арқылы насихатталады.
Оларды санайық:
- әлемдік стандартқа жауап беретін, 12- жылдық жаппай орта білім беру;
- ҚР азаматы менталитетінің үш тілді мектеп бітірушілерінің тұлғасы;
- электронды оқытудың көздегені, ақпараттық мәдениетті қалыптастыру және функционалды сауатты тұлға;
- мұғалімдердің кәсіби мәртебесін арттыру;
- оқу процесінде тәрбие беру ісін күшейту арқылы білім беру аймағын әлеуметтік модернизациялау;
- білім беру қызметі және білім беру сапасының бағасы нормативтерін жүзеге асыру;
№ 40 мектеп адекватты методологияны жүзеге асыруда және санаулы позицияларды ұстануда білі беру ісінде негізі бағыт бойынша тұрақты нәтижеге қол жеткізді.
Мектеп дамуы жағдайының бес жылдық даму кезеңіндегі бастапқы мінездемесі
|
п
|
Параметрлер сипаттамасы
|
2011-2012 ож.% -қ нәтиже
|
|
1
|
Білім беруде тілдік таңдау жасалатын типтік аралас мектеп
|
163 оқушы– қазақ тілінде
447 оқушы– орыс тілінде
|
|
2
|
Гимназия бағдарламасымен және тереңдете үйрету тәртібінде оқытылатын оқушылар саны
|
4гимназиялық сыныпта/81оқушы, 1 тереңдетілген сыныпта / 16 оқушы
|
|
3
|
Коррекциялық білім алуды қажет ететін оқушылар саны
|
48
|
|
4
|
ІІІ сатыдағы кәсіби білім беру саны
|
1: жаратылыстану-математика
|
|
5
|
ҰБТ қортыныдыс(ор.бал)
|
86,9
|
|
6
|
ВОУДкөрсеткіші
|
жоқ
|
|
7
|
Жүлделі орындар;
- пәндік олимпиадаларда
- ШНП байқауларында
|
1 оқушы
10 оқушы
|
|
8
|
Мұғалім кадрлар;
- 1-ші және жоғары санатты
- 2-ші санатты және санатсыз
|
39 мұғалім- 60%
26 мұғалім- 40%
|
|
9
|
Кәсіби байқауларға қатысқан мұғалімдер саны
|
3 мұғалім
|
|
10
|
Мектеп бойынша ғылыми-зертеу жобаларының саны
|
12 жоба
|
Мектеп және мектеп ұжымының қалыптасуындағы маңызды факторлар:
- инновациялық және шығармашылық іс әректке бағытталу;
- мектеп дамуының алыс және жақын перспективаларында өзіндік ізденіс жолы;
1.2 Мәселелер, қиындықтар және шешімін таппаған сұрақтар
Ілгерідегі мерзімде шешімін таппаған сұрақтардың, мәселелердің бүгінде мектеп дамуына белгілі бір дәрежеде тежеу болатынын мойындауымыз керек.
Бұл бәрінен бұрын:
Бұл жекелеген мұғалімдердің теориялық, педагогика-психологиялық дайындығының жетіспеушілігінен және қойылған міндеттерді шешуде әрекеттің ұзаққа созылуы, жылдам орындалмауы, жетекшілердің бөлінулеріне де байланысты.
Мұнда мұғалімдерде ғылыми-зерттеу жұмыстарымен айналысу дағдысының жоқтығы, проблемалар қалыптастыру, оны балалармен бірге шешімін іздеу ұйымдастыру, сонымен қатар ОТЖ мақсатында жоба жасауда және алынған нәтиженің түйінін жасаудағы қиналуыбасты себеп болып отыр;
Мектептің концептуалды мазмұнына және оның шынайы қалыптасуына кейбір кезде жіберілмейтін қарама-қайшылықтар туындайды (қарама-қайшы тапсырмаларды шешуде ағымдағы жаққа жетелеу) ;
- мектеп ұжымының әрекетіне, оның бөлімшелеріне және жекелеген мұғалімдердің жүйелі деңгейін жоспарлау кезіндегі қиындықтар; егер жылдық жоспар мен бағытын салыстыратын болсақ, онда ол жалпы жолдан таралуда жеткілікті болмайды. Бірақ басты жүйеден таралу қалыптаспады деуге негіз жоқ;
- ЗУН-ңсапасын тестілеу формасы арқылы тексерумен қамту, әзірше толық емес және квалиметриясы, оқушылардың әр деңгейлілігін анықтау үшін КОЗ-ы қажет, мұғалімдер бәрін бірдей түзете алмайды;
- негізгі мәселе дарын балалармен жұмыс болып қала береді. Дарынды балалар феноменін зерттеуде, және адекватты әдістемесімен зерттеу қиын болады, өйткені олардың интелектуалды потенциалы , өз кезегінде марафондардың бастапқы стадияларындағы байқау жеңісіне ғана жеткізеді (мектептік, аудандық, қалалық).
- особой проблемой остается работа с одаренными детьми. Изучение феномена детской одаренности и поиск адекватной методики идет сложно, что отражается на раскрытии их интеллектуального потенциала, и в свою очередь, приводит к конкурсным победам лишь на начальных стадиях марафона (школьный, районный, городской).
1.3 Мектептің мақсаттық бағдарламасы. Мектеп дамуының басты бағыты идеяны , яғни мектеп Концепциясында көрсетілген, осы құжаттпен бірге жасалған құжаттың теориялық ережелері мен принциптерді практика жүзінде меңгеру болып табылады;
Ағымдағы жылдар мектеп қалыптасуында тек қана білім берудегі экологиялық мәселелерді шешуде экология ғылым ретінде ғана қаралса, № 40 ЖОМ педагогикалық ұжымы алдағы (2011-2015жж) бес жылдықта адам өмірініңде сыртай және ішкі жағдайда да биологиялық-жаратылыс негізінде , білім беру аумағының барлық сферасында, кеінде адам капиталы дамуының аймақтарында экологиялық мәдениетті жетекші әдістемелік әрекет ретінде қарауға дайын.
Бұл бағдарламаның мақсаты - білім беру процесінде және мектептің өмір салтын ұйымдастыру жүйесіндегі басты атрибуты болып табылатын, жалпы білім беру мектептерінде экологиялық мәдениет үлгісін құру.
Сондықтан мемлекет басшысының және жоғарыда көрсетілген құжаттағы (5-бет) маңызды міндеттер шелітетін болады.
Мектеп дамуының мақсатты магистралы білім беру процесінің негізгі субьекті үлгісі ретінде ұсынамыз. (1-кесте)
Оқушы-мұғалім-жетекші
2. Экологиялық мәдениет мектебі ретіндегі болашақ үлгісі
Тұлғаның және тұтас ұжымның дамуында табысқа жеткізудің мотивациясын қалыптастыруда ең тиімді әрекет келешекке жасалған үлгі болып табылады, білім беру мекемесі мен тұлғаның жобаланған үлгісі, және авторлар нағыз осы жолмен жүруде.
№ 40ЖОМ даму процесінің сипаттамасы бес жылдық уақытша бөлімінде және түпкі оның нәтижесі екі түрлі үлгіде бағдарланған; өзінің мектеп бітірушісі тұлғасының үлгісі (кесте 2) және экологиялық мәдениет мектебінің үлгісі (кесте 3)
Бұл ұжымның 2015 жылы – Қазақстанның жалпы орта білім беруге ауысыуының бастамасында жетуге тиісті нәтижесі, барлық сатылар және сыныптар жаңа бағдарламалар мен оқулықтарды қолданатын кезі.
Педагогикалық ұжымның алдына қойған мақсатының (кесте 2) шындыққа айналып, мектеп тіршілігі жүйесіне сай келу жетістігі болмақ.
Кесте 2
Экологиялық мектеп түлегі тұлғасының үлгісі
Біліктілігі жөніндегі нәтиже
1. Құндылықты –бағдарлай білу:
- Экологиялық мәдениет пен этикалық құндылықтар негізіндегі жаратылыстар,
- қазақстандық патриотизм,
- әлеуметтік бағалау және оптималды шешімдер
2. Мәдениеттанушылық:
- ұлттық тамырдан жалпы адамзаттық құндылықтарға дейін,
- адамтану және толеранттылық,
- жеке мәдениеті, отбасылық және әлеуметтік өмірі,
3. Оқу-танымдық (кешенді біліктілік):
- өз әрекетін эфективті жоспарлау,
- интелектуалдық өмір ұйымдастыруы (СРО),
- функционалды сауаттылықты меңгеруде және үйренген білімі бойынша әсері және талдау (өз-өзіне бақылау)
- оқу-танымдық және зерттеу әрекетінде өзбетімен жол табу,
4. Қарым-қатынас:
- өзінің ана тілін, мемлекеттік және шет тілін меңгеруі,
- өзара әрекет және қарым-қатынас жасау қабілеттерін меңгеруі,
- қоғамдағы әр түрлі әлеуметтік рөлдерде орындауы,
- қарым-қатынасты меңгеру арқылы өмірлік маңызы бар мәселелерді шешу қабілеті.
5. Ақпараттық-технологиялық:
-қажетті ақпаратарды таңдау және іздеу,
- талдау және оның интерпретациясы,
-өмірлік маңызы бар жағдайларда өз білімін қолдана алуы..
6. Әлеуметтік-еңбекқорлық:
-отбасында және еңбек ұжымындағы азаматтық-қоғамдық әрекеті,
- жеке басына сәйкес және қоғамға пайдалы әрекеті.
7. Денсаулық сақатау:
- психологиялықсауаттылық,
- экологиялық мәдениет,
- өз денсаулығына қамқорлық,
-өмір қауіпсіздігі негіздерін меңгеруі.
2.1 Қойылған мақсатқа жетудегі басты құрал мектеп үлгісі
Мектептің өз үлгісін құрастыруда (кесте №3), біз оның бірегейлігіне баса назар аудардық: былай қарағанда жай ғана жалпыға орта білім беретін мектеп қана,
Білім беру процесін реформалаудың барлық мемлекеттік стандарты талаптарына сай жауап беретін (көптілділік, ақпараттылық, тұлғалық бағыттылық), сонымен қатар,бұл мектеп алға ұмтылудың көзі ретінде экологиялық дүниетаным және оның негізгі экологиялық мәдениетті, және әлеуметтік ортасы мен географиялық орналасуына ескере отырып өзінің дамуына таңдап алған экологиялық дүниетаным бағытында қызмет етеді.
Үлгі мектеп жүйесінің төрт блогын айқындайды:
-оқу орнының әдістемесі (миссия, философия, саясаттану);
- құрылымдық мазмұны білім берудің жас ерекшелігіне қарай баспалдағы;
- сүйемелдейтін екі блогы бар – білім беру процессі және мектепішілік менеджменті.
Экологиялық мектеп спецификасы мынадай дефинитивтермен анықталады:
- миисия дегеніміз, «өсіп келе жатқан адамды қоршаған ортаға орналастыру», яғни әлеуметтік жағынан;
- - философия Қазақстанның тұрақты тұжырымдамалық дамуында адам рөлі демонстрациясын ашу;
- «мектеп саясаты» «әлем айнасы» атты принциті ұстана отырып кез келгенмектеп тәртібін үйрен қажеттілігіне тоқталу;
Блокта «құрылым мен мазмұн» мектеп жұмысының компонентінде оқу жоспары тәртібінің шамаланған мазмұны болып беріледі.
Білім беру процесінің блогы түпкі ұғымда заман талабына сай инновациялық дидактиға акцент қоя алады.
«Мектеп менеджменті» ол мәселелерді шешу жолында, төрт этаптағы жаңалықтарында: оны меңгерудегі әдістемелік жұмыстарда (М-С); оларды практика жүзінде қолдануда (МО) и мониторингтік қызметтен басқа, бақылау және оның шешім қабылдаудағы әсері, және тәжірибе мен толысуын бақылайды.
« Павлодар қ. № 40 ЖОМ» ММ
Экологоиялық мәдениет мектебінің үлгісі
2.2. Басты қызмет пен бағыттың қалыптасуы
Кез келген педагогикалық ұжымның жалпыға қабылданған іс-әрекеттерінің бағыттары мынадай:
- оқу процесі;
- сабақтан тыс және мектен тыс жұмыстар;
- ғылыми-зерттеу іс әректтері;
- дарынды балалармен жұмыс;
- мектепішілік бақылау;
Мектеп ұжымы қалыптасуын қамтамасыз ететін нұсқаушы бағыттар, бөлімшелер ретінде қаралады:
- әдістемелік қызмет;
- ОТП –ін психологиялық сүйемелдеу;
- Мониторингтік қызмет;
Мектептің барлық бөлімшелеріндегі жұмыстарын бағалайтын және түйіндейтін орган, бағдарламалық-талдау орталығы болып табылады, мұнда жетекшілік өкілдері және педагогикалық еңбек шеберлері, сонымен қатар жоғары оқу орындарының өкілдері (кеңес берушілер және ғылыми жетекшілер) кіреді.
Экологиялық мәдениет мектебінде қамқорлық кеңесінің рөлінің де маңызы аз болмайды, білім беру мекемесі сапасының бірегей қалыптасуына қарай күш бағытталады.
2010-2015 жж жұмыстардың кемелденуі , нұсқалған бағыттар басты тапсырмалар мен педагогикалық іс әрекет аймағындағы әр түрлі көзделген мүдделердің уақытынан бұрын орындалуымен байланысты:
Оқу процесісубьект өмірінің қалыптасуына бағытталуы тиіс, сондықтан ол дидактикалық негізін қалаушы, оқу тапсырмаларының максималды әр деңгейіне, көздегеніміздей оқушылардың өзіндік және шығармашылық жұмыстарына икемделеді (кембриждік типтегі тәжірибеге).
Сыныптан тыс және мектептен тыс жұмыстар сабақтың органикалық жалғасы іспеттес, оқу мен тәрбиенің бірлігін қамтамасыз етуі қажет.
Осыдан мектеп бітіруші түлек тұлғасының үлгісі аймақтық өлкетану міндеттерін шешуде міндеттеледі; адам еңбегі жетістігіне назар аудару, ішкі әлем мен қатынас жасауда ашықтық және басты біліктілік жұмысын жалғастыру.
Ғылыми-зерттеу іс әрекеті оқушыларда әр түрлі арналарда ұйымдастырылады: оқу процесінде – проблемалы әдістер мен технологияларды қолдану жолымен және сабақтан тыс уақытта мұғалімнің немесе ғалымдар жетекшілігімен ғылыми жобалар жазумен. Мұндағы ең қиын сәт тақырып таңдау болып табылады. (проблеманы көре және оны қалыптастыра білу)
Мұнда ең маңыздысы жалпы мектептік зерттеу тақырыбына байланысты болу.
Экологиялық мәдениет мектебі зерттеу сұрағын таңдауда шектеулі барьер бола алмайды, өйткені экологиялық дүниетаным өте кең спектрлі мәселелерде – адам және табиғат байланысын сипаттайды.
Бұл жұмыстың ұйымшылдығы ОҒО (оқушылардың ғылыми қоғамы) иығына жүк болады, басқаруға тиісті оқушыда, ал дем беретін және идеялық жетекші (кураторы) зерттеуші-мұғалімі бола алады.
Дарынды балалармен жұмысдегенімізғылыми зерттеу жұмысының бір бөлшегі және белгіленген уақыт жеткенде жүйелі безендіруді алуы қажет. Бұл дегеніміз бірде-бір қабілетті оқушы мектеп және еліміз үшін жоғалмауы қажет. Креативтік және интелектуалдылық қабілеттің пайда болуын үнемі диагностикалап отыру қажет.
Бұл дегеніміз педагогикалық ұжымның балалық дарындылықтың феноменін терң зерттеумен айналысуы қажет екенін білдіреді. (ғ-ә-ж арқылы проблемалық топтар жұмысына қатысу арқылы т.с.с.)
Бұл дегеніміз, мектепті рухани және тәжірибелік еңбегінде жоғары интелектуалды жетекшілік еткен, адамдар салтанатына мәдени шығармашылық орнату деген сөз.
Бұл дегеніміз, дарынды балалармен жүргізілетін барлық жүйелі жұмыс, бәйгеге қатысу, жарысқа қатысу түріне әрекет етуді білдіреді. (кесте 4)
(Кесте 4)
Дарындылықпен жұмыс жасау үлгісі
(жүйелі қадам)
|
Дарындылық –бұл оқуға деген өте жоғары құштарлық және өте айқын шығармашылық туынды.
|
Дарынды балалармен жұмыста мұғалімге қойылатын басты талап-шығармашылыққа үйрету.
|
Кесте5
Мектептің әдістемелік қызметінің біліктілік үлгісі
Психологиялық қызмет ең алдымен ОТП педагогикалық парадигманың тұлғалық-бағдарлауының жүзеге асырылуын бақылайды:меткепте оқушының оқуына қаншалықты комфорт жасалса, сол пәннен, сол мұғалімнен; ОТП қандайда бір деңгейде сыныптағы оқушылар құрамында адекватты икемделеді, т.с.с. диференциациялық білім беру қаралады.
Сыныптағы психологиялық климат, мектеп ұжымында және кәсіби тұрғыда шаралар қабылданады, «ЗИЯНЫҢДЫ ТИГІЗБЕ» атты ережені жетекшіліке ала отырып, психолог мектеп оқушысының тұлғалық дамуын бақылайды,
Мониторингтік қызмет барлығымен байланыста бола отырып, оларды тұрақты түрде тексеру функциясын атқарады:
- білім сапасы (ЗУН-ы)
- даму деңгейі, (біліктілік КОЗ-ы)
- білім беру қызметінің сапасы (жобаның іске асырылуынан бастап, белгілі бір нәтижеге алғанға дейін)
Мониторинг оқу процесінің құрылымымен жүреді: мақсаты-мазмұны- құралы-(әдісі мен түрлері) –бақылау-бағасы-және әр түрлі қатарда бола алады.
Мониторингінің әр түрлілігі
Ескерту. Біздің көрсеткендеріміз тек бастапқы мінездемелері ғана, яғни 2015-2016 ож басталғанда біздің қызметтіміз жаңа мақсаттық бағдарламаны жаңа сапада меңгеруі тиіс екені.
