Абдрахманова Алмагуль Магметоллаевна

 

Бастауыш сынып мұғалімі

 

«Жеке тұлғаға бағыттап оқыту технологиясын қазақ тілі сабақтарында тиімді қолдану және оқушылардың

функционалдық сауаттылықтарын арттыру»

 

«Эффективное использование технологии личностно-ориентированного обучения на уроках казахского языка и повышение функциональной грамотности учащихся»

 

Жеке тұлғаға бағытталған тәсілдің өзектілігі дамып келе жатқан қоғамының динамикалық дамуы тез өзгеретін қоғамда бағдарлай алатын жарқын жеке, босатылған, тәуелсіз тұлғаны қалыптастыруды талап ететіндігімен түсіндіріледі.

Бұл технологияның ең негізгі өзектілігі:

-Әр бала өздігінен жұмыс жасауға бейімделіп, машықтанады;

-Жеке-дара отырып жұмыс жасаудың нәтижесінде әр оқушының есте сақтау, ойлау қабілеттері дамиды;

-Осы жұмыстың арқасында жеке тұлғалық жетістіктерге жетеді және өз бетімен әрекеттену әдістерін меңгереді, сонымен қатар танымдылық, зерттеушілік, шығармашылық тұрғыдан көп іздену қасиеттері қалыптасады;

- Оқушыларды әр түрлі деңгей бойынша оқыту (А, В, С парақтарын беру), әрі таңдау еркін ұсыну;

- Сабақ барысында оқушыларда адалдық, сенімділік, сапалы орындау дағдыларына баулу, әрі бір-біріне ақыл-кеңес айту, ұсыныстарды ұсынуға үйренеді;

- Тапсырмаларды орындауда уақыт үнемдеуге баулу;

- Оқушылардың өзіндік білім алу үшін жағдай жасалады;

- Әрі оқушыларға кілттер беріледі. Шынайы түрде анық жұмысын бағалауға үйренеді.

Тәжірибемнің нәтижелілігі:

* оқушылардың өзін-өзі бағалауы, талдауы және өзін-өзі бағалауы тексерілген жұмыстың мазмұнына сәйкестендіру;

* мазмұнмен жұмыс жасаудың пайдаланылған әдісін өздігінен таңдау, талдау және өзін-өзі бағалау;

* оқу жұмысына қатысу сипатын талдау және бағалау (белсенділік дәрежесі, рөлі, жұмыстың басқа қатысушыларымен өзара әрекеттесудегі ұстанымы т. б.);

* сабаққа немесе үй тапсырмасына диагностикалық құралдарды қосу.

Сауаттылық – бұл оқу, жазу, санау және құжаттармен жұмыс істеу дағдылары. Функционалдық сауаттылықты қалыптастыру – күрделі, көп жақты, ұзақ процесс. Функционалды сауатты тұлғаның негізгі белгілері: бұл тәуелсіз, білетін және адамдар арасында өмір сүре алатын, белгілі бір қасиеттерге, негізгі құзыреттерге ие адам. Функционалдық сауаттылықтың компоненттері мыналар:

* мәліметтер, ережелер, принциптер туралы білім; өмірдің әртүрлі салаларындағы стандартты мәселелерді шешудің танымдық негізін құрайтын жалпы ұғымдар мен дағдыларды игеру;

* саналы таңдау негізінде білім деңгейін арттыру.

                    Жеке тұлғаға бағытталған оқыту – бұл баланың өзіндік ерекшелігін, оның өзіндік құндылығын, оқу процесінің субъективтілігін бірінші орынға қоятын оқыту. Ең негізгі мақсаты – баланың өзін-өзі тану, өзін-өзі дамыту, бейімделу, өзін-өзі реттеу, өзін-өзі қорғау, өзін-өзі тәрбиелеу және өзіндік жеке имиджін қалыптастыру. Бұған жетудің бір жолы – оқушыларға жұмыс парағын ұсыну. Жұмыс парағында жұмыс істеу алгоритмі беріледі, әр деңгейге байланысты тапсырмалар, осы тапсырманы бағалауға байланысты дескрипторы беріледі.

Осының арқасында оқушылардың біліктілігінің 3 деңгейін бақылауға болады.

1. Қабылдай білу әрекеті бойынша:қайталап айту, қателерін аңғаруы, оқулықтың мазмұнын оқу, оқулықтан мысал келтіру, сыртқы бейнелерін сәйкестендіру, жауапты айта білу, кестені түсініп, оны толтыру, берілген алгоритм бойынша жұмыс істеу.

2. Талдау жасау әрекеті бойынша:әдеттеніп айту, қатені түзету, оқулықтан негізгісін тере білу, өз ойымен мысал келтіру, салыстыру мен толықтыру, айтылған жауапты бағалауы, кестені түсіндіруі, таныс ситуацияда, жағдайда жұмыс істеуі.

3. Шығармашылық әрекеті:қорытынды шығару, жинақтау, қатені түсіндіру, оқулық материалын іріктеуі, мысалдарды қиындық деңгейіне қарай бағалау, проблемасы бар жерді көре білу, сұрақтар қоя білу, кесте құрастыра білу, жаңа ситуацияны бағалау.

Сабақ барысында мақсатқа жетудің құралдары:

• оқушылардың субъективті тәжірибесін ашуға мүмкіндік беретін оқу іс-әрекетін ұйымдастырудың әртүрлі нысандары мен әдістерін қолдану;
• әр оқушының сынып жұмысына қызығушылық атмосферасын құру;
• оқушыларды мәлімдемелерге ынталандыру, қателесуден қорықпай тапсырмаларды орындаудың әртүрлі тәсілдерін қолдану, қате және дұрыс жауап алу;
• сабақта дидактикалық материалдарды, сандық білім беру ресурстарын пайдалану;
• оқушының ұмтылысын тек түпкілікті нәтиже бойынша ғана емес, сонымен бірге оған жету процесінде де ынталандыру;
• сабақта педагогикалық қарым-қатынас жағдайларын жасау, бұл әр оқушыға жұмыс ортасында бастама, тәуелсіздік, сайлау көрсетуге мүмкіндік береді.

Оқушының жеке тұлға болып қалыптасуы үшін өзім мынадай нәтижелерді байқадым:

- әр оқушы өзіндік көзқарасын білдіруге мүмкіндік болады;

- оқушыда өзіндік дәлелдерін жеткізе білетін, ынталы, сенімді, сыни ойлауы дамиды;

- зерттеуге икемділігін дамытады;

- пікір-көзқарастары жүйелі дамыған, жан жақты білімді оқушы қалыптасады.

- бір-біріне сын айтуда дұрыс бағдар беруге тырысады. Ең алғашқыда балалар сынды дұрыс қабылдамай, ренжісіп жатуы да мүмкін. Одан кейін әр ойын дәлелмен келтіріп, сынды айтып және оны қабылдайтын болды.

Сөз соңында айтарым, жеке тұлғаға бағытталып оқыту технологиясын негізге алып отырып, жұмыс жасауымның нәтижесі оқушыларымның пәнге деген қызығушылықтары артып, рухани сезімдері кеңейіп, функционалдық сауаттылықтарын, соның ішінде оқу сауаттылығын дамытуға ықпал етеді деп ойлаймын.