Модульдік оқыту технологиясы

Қазіргі уақытта Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлгісіқ алыптастасуда. Бұл сынның процесс білім парадигмасының өзгеруімен қатар жүреді. Білім берудегі ескі мазмұнның орнына жаңасы келуде. Я.А.Каменскийдің, И.Гербарттың дәстүрлі объект–субъектілері педагогикасының орнын басқасы басты, ол бала оқу қызметінің субъектісі ретінде, өзін-өзі өзектілендіруге, өзін таныуға және өзін-өзі жүзеге асыруға ұмтылатын жазушы тұлға ретінде бағытталған. Мұндай жағдайда педагогикалық процестің манызды құрамы оқуісіндегі субъектілер-оқытушы мен оқушының тұлғалық– бағытталған өзара әрекеті болып табылады.

Жаңа білім парадигмасы бірінші орынға баланың білімін, білігімен дағдысын емес, оның тұлғасын, білімалу арқылы, дамуын қойып отыр.

Қазіргіуақыттапедагогикағылымыныңбіререкшілігі- баланыңтұлғалықдамуынабағытталғанжаңаоқытутехнологияларыншығаруғаұмтылуы.

«Педагогикалықтехнологиялар– бұлбілімніңбасымдымақсаттарыменбіріктірілгенпәндерменәдістемелердің: оқу–тәрбиепроцессінұйымдастырудыңөзараортақтұжырымдамаменбайланысқанміндеттерінің, мазмұнынң, формаларыменәдістерініңкүрделіжәнеашықжүйелері,мұндаәрпозициябасқаларынаәсеретіп, ақыраяғындабаланыңдамуынажағымдыжағдайларжиынтығынқұрайды»

БүгінгітаңдаП.М.Эрдниевтіңдидактикалықбірліктерішоғырландырутехнологиясы, Д.Б.ЭльконинменВ.В. Давыдовтыңдамытаоқытутехнологиясы, В.Ф.Шаталовтыңоқуматериалдарыныңбелгіжәнесызбаүлгілерінегізіндеқарқындаоқытутехнологиясы, М.Чошановтыңпроблемалықмодульдіоқытутехнологиясы, П.И.Третьяковтың, К.Вазинаныңмодульдыоқытутехнологиясы, В.М.Монаховтың, В.П.Беспальконыңжәнебасқакөптегенғалымдарыңтехнологияларыкеңінентанымал.

Қазақстанда Ж.А.Караевтің, Ә.Жүнісбектің жәнет.б.ғалымдардың оқыту технологиялары белсенді түрде қолданылуда.

ҚазақстанРеспубликасының«Білімтуралы» Заныңдаоқытуформасын, әдістерін, технологиялартаңдаудакөпнұсқулыққағидасыбекітілген, бұлбіліммекемелерініңмұғалідеріне, педагогтарыныңөзінеоңтайлынұсқанықолдануға, педагогикалықпроцестікез-келгенүлгімен, тіптіавторлықүлгіменқұруғамүмкіндікбереді.

Модульдегеніміз–қандайдабіржүйенің,ұйымныңнықталатын, біршамадербесбөлігі.

Оқумодуліқайтажаңғыртушыоқуцикліретіндеүшқұрылымдыбөліктентұрады: кіріспеден, сөйлесубөліміненжәнеқорытындыбөлімнентұрады.

Кіріспебөліміндетәрбиешібалаларменоқумодулініңжалпықұрылымымен, оныңмақсат-міндеттеріментаныстырады. Сонансоңмұғалімосымодулініңбарлықуақытындаесептелгеноқуматериалынқысқаша(10-20 минутішінде), сызба, кестежәнет.б. белгілікүлгілергесүйенеотырыптүсіндіреді. Тақырыпмазмұнына(тұтастақырыпнемесетараубойынша) «өсу» бағытымен–қарапайымнанкүрделіге, репродуктивтіктапсырмаларданшығармашылықсипаттағытапсырмаларға, зерттеушілікқызметэлементтерінеқарайбірнешемәртеқайтаоралыпотыру  әрбалағаоқуматериалыменжұмысістейотырып, өзқабілеттерін, жадын, ынтасын, ойлауын, тіліндамытады. Психологтардыңпайымдауынша, әрбірдербестараудыоқып-үйренуүшнегізгікезеңнетұрады:

·        кіріспе–қызықтырушылық

·        опериационалдық-танымдық

·         рефлексиялық-бағалау

Психологтардәлелгендей, білімдінеғұрлымтиянақтымеңгеруүшінбалалардыңмақсатытүсінуіасамаңызды. Олүшінмақсатоныңмағынасынақтыайқынбелгіленіп, мақсатқажетутәсілдерікөрсетілуікерек.

Объектілердіңнақтықасиеттеріжайлыбілімдіқалыптастыруғатүсіндірудісызбажәнебелгілікүлгілертүріндекөріністапқанәрекетінбастағантиімдірік.

Қандайдабірқұбылыстытанубарысындаадамдаонытүсінгендік, меңгергендіксезіміпайдаболуытиіс.

Жадыныжәнекелешектеалынғанбілімгесүйенумүмкіндігінқорғауүшін, психологЛ.В.Шешневтіңпікірінше, біріншіден, алғашқытүсінбеушіліксезіміжадыдасақталмауытиіс; екіншіденжадымеңгерілгенұғымдарментүсініктердіқорғауқапшығына, берікжабылған«орамаға» салыпсақтауыжәнеұсынуытиіс. Мұндайорамы«қызметін» белгібелгілікжүйеатқарады.

Сөйлесубөліміндетанымдықпроцессбалаларды2-6 адамнаншағынтоптарғабөлуарқылынегізіненолардыңөзараәрекететуіненқұрылған. Балалардыңтанымдыққызметіәрбірбаланыңәрсабақтаүшкүрделікдеңгейдеберілгеноқуматериалынтыңдау, көружәнеайтумүмкіндігіболатындайетіпқұрылған.

Оқытудыңойынтүріндеұйыдастыружәнеәртүрлібелсендіформалардықолдану- оқытудыңміндеттішартыболыптабылады. Сөйлесубөліміндеалғашындаоқуматериалынқайтажаңғыртужәнеқарапайымбілікпендағдықалыптастырумақсатындакейінен– алынғанбілімдіталдау, жинақтаужәнебағалаумақсатындаоқытудыңбелсендіформаларықолданады. Оқумодулініңсөйлесубөлімітараудытұтасоқыпүйренудіңекінші- операциялық- танымдықкезеңініскеасыруболыптабылады.

БұлбөлімдіқарастыруүшінбізЛ.Фридманныңтөмендегідейережелеріненегізделгентұжырымдамасынасүйенейік:

1. Балажеке, топтық,  ұжымдықжұмысбарысындағытүрліқызметжүйесіретіндеқаралады. Оларбаланыңқисындыойлауын,қабілеттерінкөзгеелестетуқабілетін, жадын, шығармашлықжәнетағыдабасқадамытуға, яғнибілімберудіңмақсаттарыболыптабылатынтұлғалыққасиеттеріндамытуғабағытталған.

2. Оқытудыбасқарудыңпсихологиялықсенімдітүрі-еңалдыменбаланыңқажеттіліктерін, қызығушылығынжәнеқызметмақсаттарындамытуғажағдайжасау.

3.Басқаруикемдіболуытиіс. Балалардыңіштейөсуіжүргендеғана білімдәрежесініңартылуына мүмкіндікболады.

4. Балаларнақтыоқуқызметініңмақсаттарынанықтауғатікелейқатысуыкерек, яғнибасқарутұлғалыққабағытталғанболуытиіс.

5. Оқупроцесінбасқарубалалардыңішкіқуатынажәнемүмкіндіктеріненегізделіпжүруітиіс.

Оқумодулініңсөйлесубіліміндаярлағандатәрбиешіоқуматериалынныңнегізгімазмұныңбөліп,құрастырады.

Мұндабалалароқуматериалынақайтаоралып, пысықтап,  бекітуіүшіноныңәрсабақтажекебөліктерменберілетініесепкеалукерек, бұлбөліктердеқызқашасыйымдытүрдетұтастараудыңмазмұныберіледі.

Пысықтаудықажетететінматериалдытәрбиешіүшкүрделілікдеңгейіндедайындайды. Үшдеңгейдіңқайсысынтандайтынынәроқушыныңөзішешеді. Бұныңбірмаңызы- күрделі, ізденушілік, шығармашылықсипаттағытапсырмалардыкезкелгенкүрделілікдеңгейіндегібағдарламалықматериалтапсырмаларынорындағанбалаға, яғниісжүзіндебәрінедеберугеболады.

Бұлбөлімніңсабақтарынжоспарлағандатәрбиеші  балалардыңөзарасөйлесуінқамтамасызетугебасакөңілаударады.

Тәрбиешініңсөйлесубөліміндайындаудағыбесәрекет-қадамнантұратындаярлыққұрылмықалыптасады.

1.     Модульдіңсөйлесубөліміндегіматериалдыңнегзгімазмұныңбелгілеу.

2.     Оқуматериалынбіртұтас, жинақы, «өсу» бағытыменберу.

3.     Тақырыпбойыншажеңілдететіндеңгейдегіжәне  білімстандартының

      талаптарынқамтамасызететіндеңгейдегітапсырмалардайындау.

4.     Осыбөліктіңсабақтарындаөзарасөйлесудіқамтамасызету.

5.     Балалардыңпәнгеқызығушылығынжәнекреативтігіндамытуғаарналғаншығармашылықсипаттағыматериалдайындау.

Қорытындыбөлім.

Бұлбөлімтараудынемесетақырыптыоқытудыңтұтасциклінанықтайтын, соңғыбөлімі. Олбалалардыңсөйлесубөліміндегітанымдыққызметібарысындақалыптасқанбілім, білік, дағдыларынбақылауға,тексеругежәнебағалауғаарналған. Осыбөлімдебалаларөзқызметінталдайды– яғни, бағаалады, бұлсонындаәрбаланыңтанымдыққызметініңжалпыоқунәтижесінанықтайды. Оқумодулініңқорытындыбөлімі-бақылау.

Қорытындыбөліміндебақылаудыңбірнешетүрібар.

Біріншісі, міндетті– диогностикаөткізу. Тәрбиешініңөзтандауыбойыншатапсырмалар, бақылаужұмысы, диктант.

Модульдікоқытудыңқұрылымы

Педагогикалықтехнологиянегізіндеоқуциклінқайтажаңғыртуидеясыалынған.

Оныңмазмұнына:

1. Оқытудыңжалпымақсатынқою;

2. Жалпықұрылғанмақсаттынақтыландыруғакөшу;

3. Балалардыңбілімдеңгейіналдыналабағалау:

4. Оқуәрекетініңжиынтығы;

5. Нәтиженібағалау:

Осыныңарқасындыоқупроцессі«модульдік» сипаталып, құрылымыортақ, бірақмазмұныәртүрліжекеблокттарданжасалады. Қайтажаңғыртатыноқуцикліретіндеоқумодуліүшқұрылымдықбөлімнентұрады: кіріспеден, сөйлесубөліміненжәнеқорытынды:

·        Кіріспебөлім(модульге, тақырыпқаенгізу)

·        Сөйлесубөлімі(оқушылардыңтанымдыққызметінөзарасөйлесунегізіндеұйымдастыру)

·        Қорытындыбөлім(бақылау)

Оқумодулінқұрудыңтағыбіререкшілігі- тәрбиешініңдаярлықжүйесі. Тәрбиеші біроқумодулінебөлінетінсағатсанынанықтапалғаннансоң, оныңмақсатын, мазмұныңжәненәтижелерін, сондай-ақосымодульсабақтарынұйымдастырудыңформасынойластырып, оқумодулінқұрайды.

Бұлтехнология

-баланыңтұлғасыныңтанымдыққабілеттеріндамытуға:

-танымдықпоцестеріндамытуға

- жағымдықызығушылыққалыптастыруға;

-белсендісөздікқорын, ауызшажәнежазбашатіліндамытуға:

-тұлғанықиындықтарғадаярболужәнебілу, қарым-қатынас, ойын, танымдық, қауіпсіздік,сыйласу,  шығармашылық, өзін-өзіөзектілендіру, өзін-өзібекітуқажеттіліктерінқанағаттандыруаықпалетеді.

Кіріспебөліміндебиоақпараттықтехнологияның«Снежинка» - әдісібойыншаөткіздімоныңнегізгіерекшелігі.

Сұхбатбөлімінің2-шісабағындапедагогикағылымдарыныңдокторы, профессорЖ.А. Қараевтіңдеңгейлепсаралапоқытутехнологиясынпайдаландым. Олоқушылардыңоқуматериалынмеңгерудеңгейін4 түргебөледі.

1. Репродуктивтікдеңгей. Жалпығабірдейстандарттыбілімнегізіндегітапсырмаларберіледі. Мұндатапсырмалароқушылардыңалдыңғысабақтардаалғанбілімдерінежәнеоқулықтабармәселелергебайланыстықұрылады.

2. Алгормитмдік деңгей. Мұнда оқушы мұғалімнің түсіндіруімен

 қабылдаған жаңа ақпаратты пайдалана отырып, тапсырманы орындайды.

3. Эвристикалық деңгей. Оқушы өзі ізденіп, қосымша әдеибеттерді

 пайдалана отырып, жауап береді. Бұл тапсырмаларды орындауда оқушының ой белсенділігі негізгі қызмет атқарады.

4. Шығармашылық деңгей. Оқушы таза өзіндік дағдысын, білім

сапасының дамуын қамтамасыз етеді.

Технологиялық картаның негізгі ерекшелігі:

Биоақпараттық технологиялық процесс үшін пәндердің логикалық және құрылымдылық тиімділігін анықтауда технологиялық картаның маңызы зор. Бұл орайда, сынып оқушылары үш-үштікке бөлініп отырады. Әр үштік өз дәрежесіне қарай қызмет атқарады.

"Рухтандырушы” – ол есеп шығару кезінде басты идеяларды айтушы.

"Практик” – есептің берілуі мен шығару жолдарын бақылайды.

"Сыншы” – шығарылған есептің қате, дұрыстығын қадағалайды.

Сөз соңында бүгінгі күн талабына сай нақты, терең білім беруде жаңа технологиялар бірден-бір ұстаз сүйенер тұтқа дегім келеді.

Модульдік оқыту технологиясы – баланың белсенді оқу қызметін ұйымдастырады, бала өз әрекетін жоспарлай, талдай, өз бақылай білуге үйренеді.