|
« Басты әдеттен тыс көрінгеніне және тәрбиешілердің ойына қиындықпен өткен сана сезім, салтанатты түрде, әр қимыл тренингте....жаттықтыратын қол емес, ол ми».
Н.А.Бернштейн
Халық ауыз әдебиетінде қысқа тақпақтарды саусақ қимылдарымен бірлесіп айтылатыны кездесетіні шын,мысалы: «Құыр-құыр, құырмаш».Адамдардыңқол және саусақ қимылдарымен бірге айтқан тақпақтар балалардың дамуына жақсы әсерін тигізетіне көздері жетті. Қазіргі таңда ғылыми орталықтарында бұл мәселені дәлелдеді.
Саусақ жаттығуларын жасаған кезде балаларда нелер дамиды? |
|
|
1.Ұсақ қол моториканың қимылдары мен қолдың икемдігі бас миының құрылымының даму деңгейін арттырады.
2.Үлкен адамның іс-әрекеттерін қайталайды және эмоциялық сезімдері мен бірге сөйлеу тілдері дамиды.
3.Баланың зейіні тұрақтылады.
4.Саусақ жаттығуларымен бірге тақпақты айытқан кезде баланың сөйлеу тілі таза, ритмикасы нақты болады, қимылдар орындалу үстінде бақылау қабілеттері артады.
5.Тақпақты айту үстінде есте сақтау қабілеті дамиды.
6.Балалардың қиялдары артады. Жаттығулар арқылы әңгімелер айтады.
7.Нәтижесінде саусақтар күш-құат, жіңішке қол мотрикасы дамып, келешекте жазу үстінде жеңілдікке ие болады.
Жаттығулар үш топқа бөлінеді.
1-ші топ. Қолға арналған жаттығулар
-жай орындалуы және ұсақ дифференциялық қимылдар қажет еместі, ұқсату қабілетін дамыту;
-бұлшық еттерді босату және ширақтауға үйрету;
-бір қимылдан екінші қимылға ауысуын үйрету,
2-ші топ.Шартты статистикалық саусақ жаттығулары
-бұрын үйренген әдетті жоғары деңгейде қалыптастыру және қимылды толық жасау;
-3-ші. Динамикалық саусақ жаттығулары
- нақты координациялық қимылдарды дамыту;
-қол саусақтарды бүгу және жазу;
-бас бармақты басқа саусақтарға қарама-қарсы ұстауға үйрету.
Саусақ жаттығуларын қай жастан бастағаны жөн?
Жапония елінде саусақ жаттығуларын баланың үш айынан бастап жасайды. Кейбір ғылымдар саусақ жаттығуларын 6-7 айдан бастауын жөн көреді.Қай жаста болса да жаттығуларды жасаға жақсы және пайдалы болады.
Күнделікті саусақ және қолды 2-3 минуттан ысқылау қажет.
1)Алақанды жоғарыдан –төменге қарай сипау және ұқалау;
2)Әр саусақты көлденен және шетіне дейін сипау мен ұқалау;
3)шиыршық қимылымен саусақтарды ұқалау.
3-ші топтың жаттығуларын жасау керек,сіз өзіңіз баланың саусақтарын бүгісіз,ашасыз, бірақ әр саусақта қимыл жасауы қажет.
Баланы оң айынан бастап 2,3 топ жаттығуларын жасауға үйрету:
-алақанның арасында әр көлемдегі шар мен таяқшаларды домалату;
-Қағазды жырту,ермексаз бен балшықты шымшу;
-бір қорапшадан екінші қорапшаға ұсақ заттарды (моншақтар,түймелер т.б.) бір қолмен және екі қолмен бірдей салады.
Ұсыныс!Саусақ жаттығуларын күнделікте 5 минут аралығында жасау керек.
Саусақ жаттығулары:
1.Барлық жаттығуларды асықпай орындауы керек.Бала қол немесе саусақтарды дұрыс ұстау керек, бір қалыптан екінші қалыпқа дұрыс ауысуы қажет.Қажет кезде балаға көмек көрсету немесе бала екінші қол көмегімен жасау керек.
2.Әр жаттығуды алдымен бір қолмен, сонан соң екінші қолмен, содан кейін екі қолмен бірге жасау қажет.
3.Кейбір жаттығулар бірнеше нұсқада орындалады.Біріншісі –ең жеңіл түрде.
4.Әр жаттығудың өзінің суреті болады, көру қабілетіне сәйкес. Ең алдыменен түсті суретті көрсетіп және тапсырма қалай орындалуы керектігін түсіндіру. Кезінен түсінікте қажеті болмайды: Сіз суретті көрсетесіз, жаттығуды атайсыз, сәби есіне түсіріп, қол немесе саусақтар қандай қалыпта болуы екенің көрсетеді.
Барлық жаттығуларды меңгерген кезде, келесі ойынды тапсырмаларды орындауға болады:
1.Әр қимылды сөздік нұсқаулары бойынша есте сақтау және орындау, екі қимылдан бастап үш,төрт немесе одан да көп қимылдармен аяқтау.
Мысалы: «Қораз – тауық», ең алдымен сөздік нұсқаудан басталады, сонан соң «бір-екі» есеппен жалғасады.
2. Шағын әңгімені немесе ертегіні « саусақ көмегімен» айтып беруге үйрету.
Мысалы: Бір ғажайып жерде өзен ағыпты («Өзеннің» бейнесін келтіру).Оның ішінде кішкентай балық өмір сүріпті.(«Балықты» келтіреді).Бір күні өзеннен кеме жүзіп келеді.( «Кеме» қимылын көрсетеді), ол қатты гүілдеді, балық шошып алысқа жүзіп кетеді.Өзеннің бойынша ағаш өсіп тұр («ағаш» бейнесін көрсетеді), т.б.
3.Әр жаттығуды,әңгімені,ертегіні жеңілден күрделіге жүргізгені жөн.
Баршанызға сәттілік !
