"Туған жер" бағдарламасын жүзеге асырудағы тұжырымдамалық тәсілдер

Мемлекет  басшысы  Н.Назарбаев "Болашаққа көзқарас: қоғамдық сананы жаңғырту" еңбегінде қоғамдық сананы жаңғырту басты шарттарының бірі өзінің ұлттық мәдени-генетикалық кодын сақтау және  іргелі негіз – патриотизм болып табылатындығын көрсетті.

Құндылықтар мен адамгершілік бағдарлар және патриотизм өзара байланыса отырып, ұлттық идеяны қалыптастырады.Осыған байланысты патриотизм ұлттық мемлекет стратегиясының бөлігі ретінде қарастырылады және  оның негіздері өзінің кіші отанына, атамекені – Туған жеріне деген махаббатқа қаланады."Рухани жаңғыру"  бағдарламасының басты мақсаты - өз ауылы, қаласы, жеріне, оның тарихына, мәдениетіне, салт-дәстүріне деген махаббат, мақтаныш пен адалдық, адамгершілік борыш, Отан алдындағы борыш, қазақстандықтардың сезімін шынайы патриотизм  ретінде қалыптастыру. "Рухани жаңғыру" бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) төрт Кіші бағдарламалардан тұрады және  әрқайсысын бағытталған  мақсатқа қол жеткізу үшін:

1. «Тәрбие және білім» – жан-жақты және үйлесімді дамыған жеке тұлғаны қазақстандық патриотизм рухында тәрбиелеу;
2.  «Атамекен» - қазақстандықтардың азаматтық белсенділік пен жауапкершілік сезімін нығайту, кіші отан тағдырына араласу;  
3. «Рухани Қазына» – сыйластық дәстүрлеріне,жер мен ел  тарихына қызығушылықты жаңғырту;
4. «Ақпарат толқыны» – Бағдарламаны іске асыру барысы туралы халықты ақпараттандыру, азаматтардың қоғамдық мониторингі жүзеге асырылатын жобаларға қатысу үшінақпараттық инфрақұрылымын құру.

Бағдарламаның жобаларын іске асыру басталған сәттен бастап мақалалар жарияланадыжәне орта мерзімді кезеңде қол жеткізілген алғашқы нәтижелері де шығады. Жалпы алғанда, Бағдарлама жоспарланған бірнеше кезеңнен тұрады.Бірінші кезеңде (2017-2022 жылдары) Бағдарлама әзірленіп, енгізілуде қажетті нормативтік-құқықтық база, қоғамдық институттар, мониторинг жүйесін, сондай-ақ қол жеткізілген нәтижелерін бағалау және қабылданатын шаралардың тиімділігі айқындалады. Келесі кезеңдерде (2023-2032 жж.) нысаналы индикаторлары мен нәтижелер көрсеткіштеріне қол жеткізу қамтамасыз етілетін болады. Бағдарламаны тиімді іске асыру үшін  жобалық менеджмент құрылып, тиісті жобалық инфрақұрылым пайдалануға берілу керек.Бағдарламаны басқару Ұлттық стандартын Қазақстан Республикасы бойынша  Басшылық "жобаларды басқару" ҚР СТ ISO 21500 – 2014, сондай-ақ, "Agile" құралдарын пайдалану негізінде жүзеге  асырылатын   болады.

                 «ТӘРБИЕ ЖӘНЕ БІЛІМ» КІШІ БАҒДАРЛАМАСЫ

Саяси, әлеуметтік  және экономикалық салалардың дамуы  қоғамдық сананы жаңғыртуымен қатар жүреді. Қоғамдық сананы қайта құру үшін, жаһандық сын-қатерлері жоқ  және салт-дәстүрлерді сақтайтын жобаларды іске асырумүмкіндігін қарау керек..

Басты шарттарының бірі –мәдениет және меншікті ұлттық мәдени-генетикалық кодының сақталуы.Туған жер, оның мәдениеті, әдет-ғұрпы, салт-дәстүр арқылы ерекше қарым-қатынастар, халықтың Ұлттық коды қалыптасады. Патриотизм өз жеріне, кіші Отанына деген махаббаттан басталады. Кіші отанымызға деген махаббаттан үлкен отанымыз – туған елімізге деген махаббат басталады.

Кіші бағдарлама мақсаты:

Бәсекеге қабілетті, прагматикалық, мықты, жауапты, шығармашыл Тұлға-Біртұтас ұлттың жетістікіргетасы болып білімге деген табынушылық  табылады.

 Білім беру ұйымдарын, отбасы және басқа да институттардың  тәрбие мен оқытудың күшін жұмылдыру арқылы Ұлттық жүйені дамыту.

Мақсат индикаторлары: 

– жергілікті масштабтағы мәдени-тарихи ескерткіштер мен мәдени-тарихи тұлғалардың және өлке  тарихымен таныс білім алушылардың үлесі 2022  жылға қарай– 100%;

– өлкетану жұмыстарымен  айналысатын білім алушылардың үлесі 2022  жылға қарай– 100%;

– білім беру жүйесі,  әлеуметтік мәртебе,   мамандық бойынша жұмысқа орналасу салалары бойынша қызмет көрсетуіне қанағаттану деңгейі жоғары білім алушылар үлесі;

 – патриоттық деңгейі жоғары балалар мен жастардың үлесі.

Базалық жобалар:

Соңғы қорытынды шығару үшін төмендегідей Базалық жобалар ұсынылады:

1.   «Өлкетану»;
2.   «Отаным – тағдырым»;
3.   «Саналы Азамат».

 

1. «Өлкетану»базалық жобасы:

  Рухани - құндылық және  практикалық бағдар берудегі білім алушылардың оқу пәндері, сондай-ақ, әр түрлі сабақтан тыс факультативті сабақтар, үйірмелік жұмыс арқылы өлкетану білім алуға  ықпал ету.

 Базалық жобалардың негізгі мақсаттары:

1.  білім беру ұйымдарында өлкетану білім  алу үшін  жағдай жасау;  
2.  өлкетану білім  алу  және өткізілетін өлкетану іс-шаралар мазмұнының сапасын арттыру;
3.  өлкетану жұмысын жүргізудегі бағдарлы мүмкіндіктерді пайдалану.            

 Қорытынды көрсеткіштері:

1.   жалпы орта,  техникалық және кәсіптік білім беру, мұражай, мәдениет ұйымдарының және басқа да тарихи объектілердің    базасында (мектептен тыс мекемелерінің) ұйымдастырылатын сабақтар:  өлкетану, "Тарих", "География" және  "Әдебиет" бойынша жылына 2 сағат );
2.   білім беру ұйымдарындағы өлкетану үйірме мен клубтар саны;
3.   Әртүрлі  өлкетану жобаларын іске асыруға қатысатын білім     алушылардың саны

Базалық жобаны іске асыру шеңберінде жоспарланған бірқатар  маңызды оқиғалар:

1. «Ұлттық қазына». Өлке тарихы туралы кітаптар әзірлеу және басып шығару;
2. «Алтын адам». Мұражайдағы сабақтар;
3. «Туған өлке тарихы». Білім беру ұйымдарында факультативтер, арнайы курстар, үйірмелерді енгізу,  мұражайларға, өлкенің мәдени-тарихи жерлеріне экскурсиялар ұйымдастыру;
4. «Өскен өңір». Туған өлке тарихын білу мақсатында өңірлік зияткерлік іс-шаралар.
5. «Туған өлке соқпақтары». Туристік-өлкетану жарыстар;
6. "Мәдени -ұлттық генетикалық код: тарихы, салт-дәстүрі мен әдет-ғұрыптары". Тарихшылар съезі.
7. «Менің Отаным – Қазақстан».Жыл сайынғы жас өлкетанушылар, туристер және экологтардың аймақтық, республикалық слеттер мен форумдары;
8. «Тарих мұрасы». Этнографиялық, археологиялық және басқа да экспедициялар үшін ғылыми-зерттеу гранттарын ұйымдастыру;
9. Өлкетану рөлі туралы әлеуметтік имидждік бейнероликтер өндіру және орналастыру.

Мемлекеттік органдар-қоса атқарушылар  және ҮЕҰ:

МСМ, МИК, ҚР ҰЭМ, ҚАРЖЫМИНІ, "Атамекен" ҰКП, ЖАО

2.  «Отаным – тағдырым» базалық жобасы.

"Отаным – тағдырым" базалық жобасы жастардың бойында азаматтықты, патриоттықты, рухани-адамгершілік және әлеуметтік құндылықтарын қалыптастыру, кәсіби маңызды қасиеттерді және дағдыларын дамытуға арналған жоба.

Базалық жобаның негізгі мақсаттары:

1. тәрбиенің рөлін күшейту, білім беру жүйесінің үздіксіздігі мен сабақтастығын тәрбие мен оқытудың барлық деңгейлерінде қамтамасыз ету;
2. мінез-құлықтың жағымды моделін және қазіргі заманның жастар арасындағы үлгілі адам образын қалыптастыру; 
3. елдің мемлекеттік нышандарын, мемлекеттік қызмет, мемлекеттік мерекелерді танымал ету.

Қорытынды көрсеткіштері:

1. патриоттық бағыттағы іс-шараларсаны;
2. патриоттық бағыттағы  іс-шараларда қамтылған балалардың және жастардыңсаны;
3. патриоттық тәрбие бойынша бейнематериалдар саны;
4. Парадқа  қамтылған  балалар және жастар оркестрлерімен ансамбльдердіңқұрамындағы білім алушылардың саны.

Базалық жобаныіске асыру шеңберінде  жоспарланған бірқатар маңызды оқиғалар:

1. білім алушылар арасында бағалау әдістемесін әзірлеу, білім алушылардың тәрбиелігі деңгейін анықтау, әлеуметтік сауалнама және нөлдік срез алу;
2. «Алау». Патриоттық бағыттағы іс-шаралар өткізу;
3. «Ұлы дала тұлғалары». Білім алушылардың табысты адамдармен  өңірлік кездесулер;
4. «Қамқоршы».Демеушілік қозғалыс;
5. «Жас ұлан». Балалар және жастар қозғалысы;
6. «Мақтанышым – Астанам». Олимпиада, конкурс, жарыстардың жеңімпаздарын Астанаға бару сапарларын ұйымдастыру;
7. «Туған жер. Туған ел. Туған глобал». Аймақтық, республикалық ғылыми-практикалық конференциялар, симпозиумдар.

Мемлекеттік органдар-қоса атқарушылар  және ҮЕҰ: МДРГО, МСМ, МАМині, ҚР ҰЭМ, ҚР қаржы министрлігі, ҮЕҰ, ЖАО, "Даму"Қоры

3. «Саналы Азамат» базалық жобасы.

  "Саналы Азамат" базалық  жобасы даму перспективаларын мен  еңбек нарығы  мүмкіндіктері, қабілеттері мен талаптарын ескере отырып, оқушыларды бағдарлы қолдау, қызмет аясын таңдау еркіндігі, өзін-өзі  кәсіби  анықтауға бағытталған.

 Базалық жобаның негізгі мақсаттары:

1.  білім беру барысында оқушыларға болашақ мамандық таңдауда бағдарлы қолдау көрсету;
2. еңбек нарығының талаптарын ескере отырып, өзін-өзі кәсіби тұрғыдан анықтау үшін  жағдай  жасау;
3. ақпараттандыру қажеттілігі туралы кәсіптер мен мамандықтар бойынша еңбек нарығында және кәсіби білім алу мүмкіндіктері;
4. кәсіби жарамдылығын анықтау бойынша білім алушылардың таңдаған мамандық.

Қорытынды көрсеткіштері:

1. кәсіптік бағдар беру бойынша іс-шаралармен қамтылған оқушылар саны;
2. кіріктірілген сабақ  өткізілетінмектептен тыс ұйымдарының, Тжкб ұйымдарының және жоо, мәдениет және спорт ұйымдары, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы және басқа да кәсіпорындарсаны;
3. білім, мәдениет және спорт, қосымша білім берумен қамтылған білім беру жүйесіндегі білім алушылардың саны;
4. мектеп оқушыларынакәсіптік бағдар беруге әзірленген бейнематериалдарсаны

Базалық жобаныіске асыру шеңберінде  жоспарланған бірқатар маңызды оқиғалар:

1.  «Бір апта ауылда». Жоба білім алушылардың қалада тұратындар саны;
2. «Бір апта қалада».  Жоба білім алушылардың ауылда тұратындар саны;
3.  «Мерей». Табыстыазаматтар туралы бейнематериалдар;
4. «Шеберлер қалашығы». Қолөнер ісі шеберлерінің Республикалық, аймақтық фестивальдері,
5. «Алтын қазына». Сәндік-қолданбалы шығармашылығыныңРеспубликалық, аймақтық көрмесі
6. Мемлекеттік органдар-қоса атқарушылар  және ҮЕҰ: ҚР ИДМ, МСМ, ҰЭМ, ҚАРЖЫМИНІ, ІІМ, ЖАО, ҰКП «Атамекен»
7.  Қаржы ресурстары:

Кіші бағдарламаның қаржы ресурстарына қажеттілігі жүзеге асатын жобалардың сәйкестендіру  және талдау  қорытындысы бойынша анықталады.

Эксперттік қолдау:

Мақсаттық топ: азаматтық қоғам, соның ішінде ғылыми-педагогикалық және ата-ана қоғамдық кеңестері. Эксперт кеңесінің ұсынуы бойынша қосымша арнайы эксперт топтары құрылады.

Сыртқы байланыс стратегиясы:

Бағдарламаның сыртқы байланысы ҚР Ақпарат және мәдениет министрлігі, ҚР СІМ, басқа да қызығушылық көрсеткен мемлекеттік органдармен, МАМині и ҮЕҰ арқылы жүзеге асады. Контентті әзірлеу және оны толтыру,жалпы тұжырымдамасы бар жобаларды алға жылжыту, сондай-ақ медиа-жоспарды жасау  кіші бағдарламаның уәкілетті органы арқылы жүзеге асады.

«АТАМЕКЕН» КІШІ БАҒДАРЛАМАСЫ

"Атамекен" кіші бағдарламасын іске асыру қажеттілігіне негізделген аймақтардағы халықтың азаматтық белсенділігін арттыру үшін кешенді шаралар жүйесін құру. Облыс, аудан, ауыл тұрғындарына Кіші бағдарламаны жаңғыртуға бағыттау арқылы  халықтың тағдыры үшін жауапкершілікті ояту мен кіші отанына сезімін нығайту.

Кіші бағдарлама мақсаты:  халықтың, туған өлке мен елдің тағдыры үшін жауапкершілік сезімін, азаматтардың белсенді, әлеуметтік, қайырымдылық және волонтерлік  қызметпен айналасуға ынталандыру жолдарына бағыттау арқылы, қоғамның өзекті мәселелерін нығайту үшін жағдай жасау.

Мақсаттықиндикаторлар:

1. Өмір сүру сапасына қанағаттану деңгейін  арттыру;
2. Азаматтық белсенділік деңгейін  арттыру.

Мақсаттықиндикаторларын өлшеу әдістері:социологиялықсауалнамалар, жергілікті атқарушы органдардың және статистикалық есепберу

Базалық жобалар:

Кіші бағдарламаны түпкілікті нәтижелерге қол жеткізу үшін іске асырылатын Негізгі жобалар:

1. «Азаматтық бастамалар картасы»;
2. «Азаматтық бақылау»;
3. «Жомарт жүрек».

1.  «Азаматтық бастамалар картасы» базалық жоба.

«Азаматтық бастамалар картасы» базалық жобасы аймақтардың өзекті қажеттіліктерін және азаматтық бастамалардыынталандыру, мемлекет, бизнес-құрылымдар өкілдері, ҮЕҰ, еріктілер мен халықты өңірлік жобаларды іске асыруда және қолдауға бағыттау.

Базалық жобаның негізгі мақсаты:

1.  азаматтық бастамаларды дамытуға, өзекті әлеуметтік мәселелердің өңірлік деңгейін шешуге бағыттау;
2.  өңірлік деңгейдегі әлеуметтік жобалардың ашық деректер базасын жасауға меценаттар, мемлекеттік органдардың, ҮЕҰ, еріктілер мен азаматтардың қатысуын талап ету;
3.  әлеуметтік жобаларды іске асыруға  меценаттар, мемлекеттік органдар, ҮЕҰ, еріктілер және азаматтарды тарту;
4. азаматтық бастамалардыңжаңа нысандарын ынталандыру.

 Азаматтар және ҮЕҰ бастамашылық жобаларының картасы "Рухани жаңғыру" бағдарламасының Бірыңғай интернет-порталының платформасында   құрылады.

Әрбір азамат немесе ҮЕҰ өз Жобаларын Беру үшін авторлығын сақтап,  бекітілген нысан бойынша ұсынуы қажет. Жобалар түрлеріне байланысты (әлеуметтік, инфрақұрылымдық жобалар, материалдық көмек көрсету, материалдық-техникалық қамтамасыз ету және т. б.), бағыттары (білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, көлік және т. б.) орналастырылатын болады. Жобаларды іске асыруға жауапты тиісті аумақтардың әкімдіктері болады.

Әлеуметтік маңызды жобаларды іске асыру бойынша бизнес-құрылымдар өкілдері, ҮЕҰ, мемлекеттік органдарды, халықты, меценаттарды тарту үшін әкімдікте лауазымды адам тағайындалып, жұмыс жүргізеді. Тиісті аумақтардың қоғамдық кеңестерімен, жергілікті қоғамдастықтың жиналыстарымен ұсынылған жобаларды іріктеуді іске асыру жүргізіледі. Өзекті мәселелерін шешу бойынша өңірлік деңгейдегі барлық ұсынылған жобалар «Бастамашылық  жобалар» деген бөлімде  орналастырылатын болады.Жобаны іске асыру және іске қосу үшін қажетті көздер, ресурстар табылған жағдайда және жоба туралы толық ақпарат алу үшін "іске асырылатын жобалар" бөліміне ауысады. Кейін іске асыру Жобасы "жүзеге Асырылған жобалар" бөліміне ауысқанда, жобаның қорытындысы, қоғамдық бағалау және қанағаттану деңгейі,   тартылған меценаттар, ҮЕҰ және еріктілер туралы мәлімет алуға болады.

Қорытынды көрсеткіштері:

1. Жүзеге асырылған жобалардың қызметін пайдаланушылардың саны (қамту);
2. ҮЕҰ, талаптық топтар мен азаматтардың қатысуымен жүзеге табысты асырылған жобалардың саны;
3. меценаттардытарта отырып,іске асырылған өңірлік жобалар саны;
4. волонтерлердің қатысуымен іске асырылған іс-шаралардыңсаны;Мемлекеттік органдар-қоса атқарушылар  және ҮЕҰ: ЖАО, МАМині

Қажет болған жағдайда,ОМО және олардың ведомстволық бағыныстағы ұйымдарының(сараптамалық бағалау немесе талдау, шешім қабылдау, жекелеген жобалар бойынша орталық деңгейде) мамандарытартылады.

1.  «Азаматтық бақылау»базалық жобасы.

"Азаматтық бақылау" базалық жобасы әлеуметтік маңызы бар мәселелердінеғұрлым өткір,жедел шешу, сондай-ақ азаматтардың мемлекеттік органдардың қызметінің тиімділігін бағалау тетігін құруғабағытталған.

Базалық жобаныңнегізгі міндеттері:

1. Елді - мекендер мәселелерін анықтау және мониторинг жүргізу;
2. "Туған жер" бағдарламасының Бірыңғай интернет-портал платформасында "Азаматтық бақылау" интерактивті бөлімін құру және қызметін қамтамасыз ету;
3. "Азаматтық бақылау" бөлімінде азаматтардың өздері жергілікті жерлердегі проблемалары туралы ақпаратты жедел орналастыру үшін жағдай жасау;
4.  Азаматтардың кіші отанын дамытуға қатысу арқылы азаматтық жауапкершілік деңгейін көтеру.

Әрбір азамат сауалнама толтыру және өз өтінішін қалдыру арқылы Бірыңғай интернет-порталына  "Азаматтық бақылау" бөлімінде шынайы  фото-видео-аудио  фактілерді тіркей отырып,  қызықтыратын тақырыптары бойынша (ТКШ, жол, көлік және т. б.) сұранысын қалдыра алады.

Жарияланғаннан кейін, бұл сұраныс "өтінім" мәртебесін алады және қызыл индикатор жанады. Өтінім тиісті әкімдік сайтына түседі.

Сәтті болған жағдайда, жасыл индикатор жанады және өтінім "Орындалды" мәртебесін алады. Мүдделі азаматтар өз пікірлерін, идеялар мен мәселелерді шешу жөнінде ұсыныстарын  енгізе алады.

Өңірлік  проблемаларды шешуге бағытталған азаматтардың өтінімдерін орындаудағы жұмысты жауапты ұйымдастырушы болып тиісті аумақтар әкімдіктер табылады. Мемлекеттік органдардың проблемаларға уақтылы ден қоюы, олардың шешімдерін қадағалайтын, жұмысты үйлестіретін  әкімдікте лауазымды адамы тағайындалады.

Қорытынды көрсеткіштері:

1.  Мемлекеттік органдардың жедел шешімін тапқан әлеуметтік маңызды проблемалардыңсаны;
2.  Проблемалық материалдарды порталда орналастыру динамикасын талдау арқылы халықтың азаматтық белсенділігін арттыру;
3.  Азаматтардың өздерінің шешімін тапқан проблемалар саны.  

Мемлекеттік органдар-қоса атқарушылар  және ҮЕҰ: ЖАО, ОМО, МАМині

1.  «Жомарт жүрек»базалық жобасы.

"Жомарт жүрек" базалық жобасы халықты,бизнес-құрылымдарды, ҮЕҰ мен еріктілерді  ынталандыру, көтермелеу арқылыкіші отандыдамытуға қатысубағытталған.   

Базалықжобаның негізгі міндеттері:

1. белсенді азаматтар, бизнес-құрылымдар өкілдері, ҮЕҰжәне еріктілерді  ынталандыру  жүйесін  ұйымдастыру;
2. азаматтар, ҮЕҰ, еріктілер, меценаттардыңқатысуымен әлеуметтік жобалардыңіске асыруүздік тәжірибесін тарату. 

Қорытынды көрсеткіштері:

1.  өңірлердіңдамуынақатысқан азаматтардың саны;
2.  меценаттар, ҮЕҰ мен еріктілердің өлке дамыуна қосқан үлесінің қоғамдық бағалауы.

Базалық жобаны іске асыру шеңберінде  жоспарланған  бірқатар маңызды оқиғалар:

1. "Үздік меценат", "Үздік волонтер", "ең Үздік ҮЕҰ" номинациялар бойынша өңірлердегі салтанатты марапаттау рәсімі;
2. "ауданның, облыстың тарихы тұлғалар бейнесінде"  ақпараттық-имидждік өнімдер шығару;
3. жобаларды БАҚ-та кеңінен медиа-сүйемелдеу;
4. жыл сайынғы "өңір тумалары слетін" ЖАО ҮЕҰ-мен бірлесіп өтқізу.Осындай слетке іске асырылған жобалардың презентация және жарықтандыруы, қайырымдылық акциялары  және аукциондар ұйымдастыру ұсынылады;
5. жыл қорытындысы бойынша номинанттарды республикалық деңгейде құрметтеу.

Мемлекеттік органдар-қоса атқарушылар  және ҮЕҰ: ЖАО, ҮЕҰ

Қаржы ресурстары:

Кіші бағдарламаның қаржы ресурстарына қажеттілігі  жүзеге асатын жобалардың сәйкестендіру  және талдау  қорытындысы бойынша анықталады.

Эксперттік қолдау:

Мақсаттық топ: азаматтық қоғам, соның ішінде ғылыми-педагогикалық және ата-ана қоғамдық кеңестері. Эксперт кеңесінің ұсынуы бойынша қосымша арнайы эксперт топтары құрылады.

Сыртқы байланыс стратегиясы:

Бағдарламаның сыртқы байланысы ҚР Ақпарат және мәдениет министрлігі, ҚР СІМ, басқа да қызығушылық көрсеткен мемлекеттік органдармен, МАМині и ҮЕҰ арқылы жүзеге асады. Контентті әзірлеу және оны толтыру,жалпы тұжырымдамасы бар жобаларды алға жылжыту, сондай-ақ медиа-жоспарды жасау  кіші бағдарламаның уәкілетті органы арқылы жүзеге асады.

                       «РУХАНИ ҚАЗЫНА»  КІШІ  БАҒДАРЛАМАСЫ

Тарихтың өткен кезеңдерін қазіргі заманғы шындықпен байланыстыра отырып, біз үйлесімді болашақ өмірге қадам жасаймыз. Бүгін патриотизм тек рухани құндылық көрсеткіші емес, халықтың, қоғамның  жоғары моральдық рухын, тарихи жады, мәдени мұра, өз жерінің, салт-дәстүрлерін. байланыстыратын мықты іргетасы ретінде насихатталып, қаралады.. Халықтың мәдени ерекшелігі қоғамның тиімді дамуын қамтамасыз етуге қабілеттіқуатты  және жасампаздық күшіне айналады.

Қазіргі уақытта базалық  принциптер мен отансүйгіштік құндылықтарына сүйенген жаңа әлеуметтік-мәдени ортаны қалыптастыру қажеттілігін, аймақтық тарих және мәдениетінің рөлін  ұғынуға қазіргі заманғы көзқарас талап етіледі.

Кіші отан жеке имиджін құру және дамыту, туған өлкесіне деген сүйіспеншілікті насихаттау қажет.

Кіші бағдарлама мақсаты: рухани құндылықтарына сүйене отырып, халықтың салт-дәстүріне, тарих, мәдениетіне қызығушылық пен құрметті ояту және  дамыту.

Мақсатиндикаторлары:

1. Мәдениет саласының  қызмет көрсету сапасына қанағаттану деңгейін  арттыру;
2. Мәдениет ұйымдарына (театрлар, кітапханалар, мұражайлар)келушілердің орташа санын  1000 адамға арттырып отыру;
3. консервациялық және қалпына келтіру жұмыстары өткізілетінтарихи және мәдени ескерткіштерінің санын ұлғайту;
4. Мәдениет ұйымдарына (театрлар, кітапханалар, мұражайлар) ішкі келушілер санын ұлғайту.

Мақсаттық индикаторларын өлшеу әдістері:социологиялық сауалнамалар, жергілікті атқарушы органдардың және статистикалық есеп беру

Базалық жобалар:

Кіші бағдарламаның түпкілікті нәтижелеріне қол жеткізу үшін мынадай Негізгі жобаларіске асырылатын болады:

1. «Өнегелік құндылықтар»;
2.     «Туған өлке мәдениеті»;
3.     «Тарихи-мәдени мұра»;
4. «Жергілікті туризм».

           «Өнегелік құндылықтар»Базалық  жобасы

Мемлекет басшысы айтқанындай: "Ұлттық-мәдени тамырларына сүйенбесе, жаңғырту  ауада қалқып қалады".

Мәдени-ұлттың генетикалық кодының негізі ретінде қоғамдақұндылық бағдарлар мен адамгершілік идеалдарды қалыптастыру қажеттілігі туындады.Базалық жобаның негізгі міндеті болып табиғатқа және қоршаған әлемге ұқыпты қарау,рухани бай салт-дәстүрлерді сақтау мен насихаттау,рухани байыту арқылыжоғары адамгершілік қасиетін қалыптастырутабылады.

Адамның мінез-құлық моделін өзгерту жөніндегі нақты, түсінікті іс-әрекеттер қажет. Адамның табиғатпен, өзінің "Мен" және қоғаммен үйлесімділігін табу үшін, қоғам көзқарасының жүйесін қалыптастыру қажет.

Қорытынды көрсеткіштері:

1. Демеушілік және қайырымдылық жобалардың санын арттыру;
2. Тұрғындардың әлеуметтік-экологиялық жаупкершілік деңгейін көтеру;

Жобаның түйін оқиғалары(ЖАО бюджет шеңберінде):- Қарт адамдарға,аға буынға құрмет пен көмекті насихаттауды дамытатын ерікті қозғалысының әлеуметтік-бағдарлы моделдерін жүзеге асыратын «Ұрпақтар диалогы» жобасы;

-    Бағалы кітаптар, суреттер, тарихи құжаттар, материалдық мәдениет заттарды ерікті түрде беруді  ұйымдастыратын, елдің барлық  аймақтарын қамтитын қайырымдылық және демеушілік акциялары;

-  Барлық  өңірлерде  әлеуметтік  нысандардың құрылысын және жөндеуді ұйымдастыру: жобаға демеушілік  қаражат есебінен,  оның ішінде, шет елде табысқа қол жеткізген отандастарды тарта отырып, спорттық, мәдени-демалыс ұйымдарының, дене шынықтыру-сауықтыру   кешендері (ДСК);

        -  Ел аймақтарында өлке дамуына үлес қосқан танымал адамдар, ақсақалдар, қайраткерлердің өмір тарихы мен естеліктеріне арналған «Естелік кітаптарын» басып шығару;

- "Рухани бай салт-дәстүрлердің жалғастырушылары" кешенді жобаны жүзеге асырудағы  дәстүрлі мәдениет, ұлттық салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптарды насихаттайтын фестивальдарды ұйымдастыру;

- «Таза көше», «Таза ауыл» акциясын ұйымдастыру;

-  аумақты көгалдандыруға «Тал күні» акциясын ұйымдастыру;

-  рекреациялық объектілер, табиғи қорықтар, су айдындары, өзендерді; тазалауғаэкологиялық сенбіліктер ұйымдастыру;

-  рекреациялық объектілер, табиғи ландшафттар, табиғат ескерткіштері туралы  фото- и видеоматериалдардың аймақтық, қол жетімді ақпарат базасын құрастыру.

 Мемлекеттік органдар-қоса атқарушылар  :ҰЭМ, ҚАРЖЫМИНІ, ЭМ, АШМ, ҚР ДІАҚМ, МАМ, ЖАО.

1.  «Туған өлке мәдениеті» базалық жобасы.

Бүгінгі күні мәдениет пен мәдени әлеуеттін дамуы негізгі басымдықтарын қатарына жатады. Жалпыұлттық және әлемдік мәдени мұраның сақталуын қамтамасыз ету және байытудағы аса маңызды жетістік критерийлерінің бірі ретінде мәдениеттің даму деңгейі, тиімді жұмыс істейтін мәдени институттар инфрақұрылымы мен тетіктері болып табылады.

Базалық жобаның негізгі міндеті: мәдени аймақтардың ерекшеліктерін синтездеу негізінде елдің біртұтас мәдени кеңістігін дамыту.

Қорытынды көрсеткіштер:

1. Мәдениет ұйымдарына адамдардың  кіру санын арттыру;
2. ғылыми-зерттеу жобаларының саны;
3. Өңірлер бойынша археологиялық, этнографиялық, фольклорлық және т. б. экспедициялар санын ұлғайту;
4. Өлке тарихы бойынша мұрағат құжаттарынсандық форматқаауыстыру;
5. Қалпына келтірілген мәдени құндылықтардың,мұражай заттарының саны.

Жобаның түйін оқиғалары(ЖАО бюджет шеңберінде):

-жоғары оқу орындарының, ғылыми-зерттеу ұйымдарының, мұражай-қорықтардың және т. б. үшін зерттеу жұмыстарын жүргізу және экспедиция, ономастика, топонимика, фольклор, әдет-ғұрып, салт-дәстүр ескерткіштерін зерттеу, өлкенің археологиялық қазба жұмыстарын жүргізу, геоақпараттық картографиялау үшін гранттар бөлу;

-   ғылыми-зерттеу институттарын, Жоо-ның арнайы этнографиялық экспедиция әлеуетін пайдалана отырып, материалдық емес мәдени мұраны өңірлер бойынша жинауды ұйымдастыру;

- Республикалық  "Ұлы дала елінің тарихы"  (фотокөрмелері және шебер-сыныптарымен бірге)  мұражай фестивалін ұйымдастыру;

- "Музейдегі бір күн" жобасы аясында оқушылардың мұражай қызметкерлерімен кездесулерін ұйымдастыру, оқушыларды  мұражай  ішінде экскурсия өткізуге үйрету;

-  "Ұлы дала сазы" акция аясында республикалық театрлар мен  концерттік ұйымдардың өңірлер бойынша атақты адамдардың қатысуымен   гастрольдік   сапарларын   ұйымдастыру;

-     мәдени құндылығы  бар  музей заттарын реставрациялау,3D- модельдерін құру;

-   "Мұрағаттар сөйлейді" жобасы аясында Қазақстан және өңірлердің тарихы бойынша  сандық  форматқа көшірілген мұрағаттықтқұжаттарды, тарихи деректі ақпаратты алғаш рет жариялау, мұрағаттық жинақтарды арнайы  бөлінген электрондық интернет-  ресурстарында,  соның ішінде түрлі нысанда  БАҚ-та орналастыру;

- Республикалық және өңірлік мәдениет ұйымдарда дайын бұйымдарды сатуға арналған алаңдары бар қолөнерлік шебер сыныптарды (қыш, зергерлік, тоқыма, ұстахана ісі және т.б.) жүргізе отырып, республикалық қолөнер шеберлерінің "Шеберлер ауылы" фестивалін тұрақты негізде өткізу.

Мемлекеттік органдар-қоса атқарушылар: ҰЭМ, ҚАРЖЫМИНІ,  

ЭМ, БҒМ, СІМ, МАМ, ЖАО.

«Тарихи-мәдени мұра» базалық жобасы.

Қазақстан әлемдік өркениет қазынасына енген бірегей мәдени құндылықтардың иегері болып табылады. Осыған орай, қазіргі заманғы мультимедиялық  құралдарды ескере отырып, міндетті тұрде  кешенді зерттеу және мәдени мұраларды, соның ішінде   аймақтық деңгейде, кең көлемде насихаттау.   

Базалық жобаның негізгі міндеті:аймақтардың тарихи-мәдени мұраларын зерттеу, сақтау және насихаттау.

Қорытынды көрсеткіштері:

1. QR коды орнатылған ескерткіштер үлесін ұлғайту.
2. Маңызды тарихижәне мәдениет ескерткіштерітуралы  түсірілгенғылыми-танымал фильмдер;

3. Аймақтарда  жаңадан  анықталған ескерткіштердің саны және оларды жергілікті маңызы бар тарихи және мәдениет ескерткіштер тізіміне қосу.

Жобаның түйін оқиғалары (ЖАО бюджет шеңберінде):

-республикалық және жергілікті маңызы бар тарихи және мәдениет ескерткіштердің техникалық жай-күйі мен фотоматериалдарын зерделей отырып, толық түгендеу және жекелеген аудандар бойынша "Тарихи және мәдениет  ескерткіштер жинағы" атты  ғылыми  басылымның  шығарылуы;

• археология (archaeology.kz)   интернет-порталын  құру, осы бағыт бойыншабарлық деректерді әзірлеу және орналастыру;
• Қазақстанның  тарихи-мәдени мұрасы, апатты тарих және мәдениет ескерткіштері бойынша геоақпараттық деректер базасын құру және жыл сайын қосымша қаржы  құралдарын авариялық-құтқару жұмыстары, жергілікті және республикалық маңызы бар ескерткіштерді қайта жаңғырту және консервациялауға бөлу, интернет-порталына  орналастыру;
• Аймақтар бойынша маңызды тарихи және мәдениет ескерткіштері туралы  ғылыми-танымал фильмдер түсіру;
• тарих және мәдениет ескерткіштерін сақтау және пайдалану саласында құқықтық сауаттылық деңгейін арттыру жөнінде халықаралық ұйымдардың өкілдерінің қатысуымен, соның ішінде ЮНЕСКО-ның ЖАО өкілдері үшін семинар-тренингтер өткізу;
• туған өлкенің ескерткіштерін насихаттау ұйымдастыру үшін жоғары сынып оқушыларына  кешенді шаралардыұйымдастыру;
• тарих және мәдениет ескерткіштерінде QR-кодтар регламенттерін әзірлеу, орналастыру;
• "Ботай", "Бозоқ", "Бегазы", "Шілікті" және т. б. ескерткіштер базасында ашық аспан астындағы мұражай құру;
•  
• Мемлекеттік органдар-қоса атқарушылар: ҰЭМ, ҚАРЖЫМИНІ, БҒМ, МАМ, ЖАО.

4. «Жергілікті туризм» базалық жобасы.

Туған өлкені зерттеу және туризм бір-бірімен тығыз байланыста.Без достоверной и разнообразной краеведческой информации невозможно выполнение экскурсионных разработок и туристских маршрутов.Анық, шынайы  және әртүрлі өлкетану ақпараты болмаса, экскурсиялық әзірлемелер және туристік маршруттарды орындау мүмкін емес. Сондықтан, рухани,мәдени, этнографиялық,аймақтық,экономикалық және білім беру құрамдас бөліктерді біріктірген аймақтық туризм бағдарламаның басты бағыттарының бірі болуы міндет.

Базалық жобаның негізгі міндеті болып жүйелі ішкі туризмді дамыту табылады.

Қорытынды көрсеткіштері:

1. Ел өңірлері бойынша ұйымдастырылған, соның ішінде балалар-жасөспірімдер туризмы бойынша,туристік экскурсия саны.
2. Автомобиль, кемпинг туризмы үшін әзірленген маршруттарсаны.
3. Тарих және мәдениет ескерткіштерібойынша жергілікті маршруттар саны.
4. Туристік объектілердізерттеужәне  насихаттау бойынша ұйымдастырылған іс-шаралар саны.

          Жобаның түйін оқиғалары (ЖАО бюджет шеңберінде):

• еліміздің өңірлеріне  таратуға арналған  жол көрсеткіштері, жұмыс режимі  және прейскурантын көрсете отырып,  көрікті жерлер мен нақты орынға бару  туристік карталар, буклеттерді жасақтау;
• оқушылар үшін мәдени және туристік экскурсия, тарихи-мәдени көрікті жерлер, археологиялық қазба жұмыстары жүріп жатқан өңірлері, табиғат ескерткіштеріне саяхат ұйымдастыру, соның ішінде астанадан аймақтарға және аймақтардан астанаға келуі-шығуы;
• тарих және мәдениет ескерткіштеріне, соның ішінде, отбасылық, кемпинг, керуен саяхаттары және  жергілікті туристтік маршруттарды құру, ЖАО сайттарына ақпаратты орналастыру;

Мемлекеттік органдар-қоса атқарушылар: ҰЭМ, ҚАРЖЫМИНІ, БҒМ, ЭМ, АШМ, МАМ, ЖАО.

Қаржы ресурстары:

Кіші бағдарламаның қаржы ресурстарына қажеттілігі  жүзеге асатын жобалардың  сәйкестендіру  және талдау  қорытындысы бойынша анықталады.

Эксперттік қолдау:

Мақсаттық топ: азаматтық қоғам, соның ішінде ғылыми-педагогикалық және ата-ана қоғамдық кеңестері. Эксперт кеңесінің ұсынуы бойынша қосымша арнайы эксперт топтары құрылады.

Сыртқы байланыс стратегиясы:

Бағдарламаның сыртқы байланысы ҚР Ақпарат және мәдениет министрлігі, ҚР СІМ, басқа да қызығушылық көрсеткен мемлекеттік органдармен, МАМині и ҮЕҰ арқылы жүзеге асады. Контентті әзірлеу және оны толтыру,жалпы тұжырымдамасы бар жобаларды алға жылжыту, сондай-ақ медиа-жоспарды жасау  кіші бағдарламаның уәкілетті органы арқылы жүзеге асады.