COVID‑19 вакцинасы — SARS-CoV-2 коронавирусынан туындаған covid-19 коронавирустық инфекциясына қарсы иммунитеттің қалыптасуын тудыратын вакцина. Инфекцияның тез жаһандық таралуы мен өлім-жітімнің жоғары болуына байланысты вакцинаны жасау өте маңызды міндет болып табылады.

 

COVID‑19 пандемиясына дейін ауыр жедел респираторлық синдром (SARS) және Таяу шығыс респираторлық синдромы (MERS) сияқты коронавирустық ауруларға қарсы вакцинаны жасау жұмыстары коронавирустардың құрылымы мен қызметі туралы білімді қалыптастыруға мүмкіндік берді; бұл білім 2020 жылдың басында әртүрлі вакциналық технологиялардың дамуын тездетуге мүмкіндік берді[2].

 

2021 жылғы 19 наурыздағы жағдай бойынша 82 кандидат вакцина клиникалық зерттеу сатысында, ал 182-клиникаға дейінгі зерттеу сатысында болды. 2 вакциналық кандидаттармен жұмыс тоқтатылды [3].

 

Көптеген елдер халықты кезең-кезеңімен вакцинациялау жоспарларын енгізді. Осы жоспарларға сәйкес, асқыну қаупі жоғары адамдарға, мысалы, қарт адамдарға және инфекция мен берілу қаупі жоғары адамдарға, мысалы, медицина қызметкерлеріне басымдық беріледі.

 

 

 

Вакциналар туралы не белгілі

 

Коронавирусқа қарсы егу 1 жылдың 2021 ақпанынан басталды. Әңгіме Қарағанды фармацевтикалық кешені өндіретін ресейлік "Спутник V" вакцинасы туралы болып отыр. "Спутник V" - коронавирустық инфекцияның алдын алуға арналған әлемдегі алғашқы тіркелген вакцина. Ол Ресей Федерациясы Денсаулық сақтау министрлігінің Николай Федорович Гамалея атындағы Ұлттық эпидемиология және микробиология ғылыми-зерттеу орталығында (ҒЗО) жасалды. Вакцина екі компонентті, ол адам аденовирусының векторы негізінде жасалған. Қазақстанда ресейлік вакцина Қарағанды фармацевтикалық кешенінде өндіріледі. Дәлірек айтқанда, Ресейден субстанция жеткізіледі, ал Қазақстанда осы субстанциядан дайын нысан шығарылады. Қазақстандық материалдар мен шикізатты пайдаланады. Жаппай вакцинация 2021 жылдың наурыз айында басталды. Вакцинация барлық қазақстандықтар үшін тегін бола бермейді. Қазақстандықтар тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде тегін вакцинациялауға сенім арта алады. Қазақстандық вакцина QazCovid-in деп аталады. Бұл белсенді емес вакцина, ол 2020 жылдың мамыр айында жасалған.

 

Алдымен кімге егіледі

 

Алғашқы кезеңдерде вакцинацияны тәуекел санатындағы адамдар алады. Егер вакцинаның көлемі мүмкіндік берсе, онда егуді жақын арада қалған қазақстандықтар да ала алады.

 

Коронавирустық инфекцияны жұқтыру қаупі жоғары мынадай адамдар КВИ-ға қарсы вакцинациялауға жатады (басымдылығы бойынша):

 

медицина қызметкерлері, бірінші кезекте инфекциялық ауруханалардың, жедел медициналық көмектің, реанимация және қарқынды терапия бөлімшелерінің, алғашқы медициналық-санитариялық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарының, стационарлық көмек көрсететін денсаулық сақтау ұйымдарының қабылдау бөлмелерінің персоналы, санитариялық-эпидемиологиялық қызметтің қызметкерлері;

педагогтар;

учаскелік полицейлер;

студенттер;

медициналық - әлеуметтік және жабық балалар мекемелерінің персоналы мен контингенті;

Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар қызметінің, Қорғаныс, Ішкі істер министрліктерінің, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің, Мемлекеттік күзет қызметінің қызметкерлері;

ҚР Президенті Іс Басқармасының контингенті, мемлекеттік қызметшілер, Қазақстанда аккредиттелген дипломатиялық, консулдық мекемелердің қызметкерлері болып табылатын Қазақстан Республикасының азаматтары, ұлттық құрама командалардың мүшелері;

созылмалы аурулары бар адамдар (қант диабеті, өкпенің созылмалы обструктивті ауруы, жүрек-тамыр жүйесі).

Вакцинация қай жерде жүргізіледі

 

Халықты вакцинациялау аумақтық медициналық ұйымдардың егу пункттерінде жүргізіледі. Арнайы контингентті вакцинациялау тиісті ведомствоның қызмет орны бойынша жүргізіледі. Жекелеген жағдайларда (халық санының төмендігі, стационарлық егу кабинетінің болмауы, төмен температуралық режимдегі тоңазытқыш жабдығының болмауы) вакцинация жүргізу үшін жылжымалы егу пункттері немесе көшпелі егу бригадалары ұйымдастырылады.

 

Егу бригадасы әрбір егу пунктінде 1 бригадаға күн сайынғы жүктемені ескере отырып қалыптастырылады – 60 егуден аспайды (көшпелі немесе жылжымалы - 40 егуден аспайды).

 

Бұл ретте, 1 егу бригадасының құрамына: дәрігер-1, егу медбикесі – 1 және қажет болған жағдайда тіркеуші – 1 кіреді.

 

Ауылдық жерлерде құрамында: фельдшер (дәрігер болмаған жағдайда) - 1, егу медбикесі - 1, қажет болған жағдайда тіркеуші – 1 егу бригадасын ұйымдастыруға жол беріледі.

 

Жүргізілген вакцинацияны белгіленген есепке алу нысандарында (КВИ-ға қарсы профилактикалық егулерді есепке алудың жеке журналы, профилактикалық егулердің картасы, амбулаториялық пациенттің медициналық картасы, медициналық ақпараттық жүйенің вакцинация бөлімі) вакцинация жүргізілген күнді, егулердің түрін (I немесе II компонент), препарат өндіретін кәсіпорынды, серия нөмірін, вакцинаға реакцияны көрсете отырып тіркейді.

 

Олар вакцинацияның электрондық паспортын енгізуді жоспарлап отыр.

 

Вакцинацияның электрондық паспорты-бұл профилактикалық егулерді алуды куәландыратын құжат. Онда адам қандай препараттарды қабылдағандығы, қандай дозаларда, қандай күндерде, сондай-ақ вакцинациядан кейінгі көріністер туралы деректер болады.Адам коронавирустық инфекцияға қарсы екпе алғаннан кейін, бұл туралы мәліметтер eGov mobile қосымшасында қолжетімді болады.

 

 

 

Коронавирусқа қарсы кім вакцинацияланбайды

 

Қазақстанда коронавирусқа қарсы вакцинация тиімділігі мен қауіпсіздігі туралы деректердің болмауына байланысты 18 жасқа дейінгі балалар мен 65 жастан асқан адамдарға қарсы.

 

"Профилактикалық егулерді жүргізуге медициналық қарсы көрсетілімдер тізбесін бекіту туралы"Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 21 қазандағы № КР ДСМ-146/2020 бұйрығына сәйкес КВИ-ға қарсы вакцинациялауға тұрақты және уақытша медициналық қарсы көрсетілімдері бар адамдар жатпайды.

 

Иммуносупрессивті ем қабылдайтын пациенттерде және иммун тапшылығы бар пациенттерде жеткілікті иммундық жауап дамымауы мүмкін. Сондықтан иммундық жүйенің жұмысын тежейтін препараттарды қабылдау иммуногенділіктің төмендеу қаупіне байланысты вакцинациядан кем дегенде 1 ай бұрын және одан кейін қарсы болады.

 

КВИ-дің жіті және бессипмтомдық түрі бар адамдар КВИ-ға қарсы вакцинациялауға жатпайды. КВИ қоса алғанда, инфекциялық аурумен ауыратын науқаспен байланыста болған адамдар карантин мерзімі аяқталғаннан кейін егіледі. Вакцинациялау алдында КВИ-ға қарсы антиденелердің (ИФТ және ПТР-зерттеу) болуына скрининг жүргізілмейді. КВИ кез келген түрімен ауырып жазылған адамдарды сауыққаннан кейін 6 айдан соң және вакцинациялау алдындағы жай-күйін бағалауды ескере отырып егу ұсынылады.

 

Бас тартуға бола ма вакциналар

 

Коронавирусқа қарсы вакцинациядан бас тартуға болады. Вакцинация ерікті негізде, егілушінің ақпараттандырылған келісімімен ғана жүргізіледі.

 

Қазақстан Республикасының "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" кодексінің 77-бабына сәйкес қазақстандықтар профилактикалық вакциналарды алудан бас тартуға құқылы.

 

Бұл вакциналардың жанама әсерлері қандай

 

Вакцинациядан басқаларына қарағанда қысқа мерзімді жалпы жанама әсерлер дамуы мүмкін: қалтырау, қызба, артралгия, миалгия, астения, жалпы әлсіздік, бас ауруы бар тұмауға ұқсас қысқа синдром.

 

Жергілікті реакциялар да көрінуі мүмкін: инъекция орнындағы ауырсыну, гиперемия, ісіну.

 

Жүрек айнуы, диспепсия, тәбеттің төмендеуі, кейде аймақтық лимфа түйіндерінің жоғарылауы жиі кездеседі.

 

Кейбір пациенттерде аллергиялық реакциялардың дамуы, қан сарысуындағы бауыр трансаминазалары, креатинин және креатинфосфокиназа деңгейінің қысқа мерзімді жоғарылауы мүмкін.

 

Вакцинация қарсаңында немесе екі компонентті енгізу арасындағы аралықта коронавирус жұқтыру қаупі бар.

 

"Спутник V" қатерлі ісіктері бар пациенттерге сақтықпен қолдану керек. Барлық жанама әсерлер зерттеу хаттамасында күтілуде. Айта кету керек, желіде вакцинаның жанама әсерлері туралы "салдардың"суреттері бар жалған ақпарат пайда болады. Ресми департаменттер тек сенімді ақпарат көздеріне сенуді сұрайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Pfizer вакцинасы туралы ақпарат

 

 

 

Жаңа коронавирусқа қарсы вакцина туралы ақпарат-коронавирус (COVID-19) вакцинасы BNT162b2, Pfizer-BioNTech шығарған

 

Вакцинацияға дайындық: тиімділігі мен қауіпсіздігі

 

 

 

Бұл вакцина мРНҚ вакциналар тобына жатады және құрамында нуклеин қышқылдары бар, олар жасушаларды коронавирус ақуызына ұқсас ақуыз шығарады. МРНҚ бөлшектері иммундық реакцияның дамуына ықпал ететін май қабығымен қоршалған. Иммундық жүйе өндірілген ақуызды таниды және вирусқа қарсы тиімділігі жоғары иммундық жауап шығарады.